Effectiviteit

De term ‘interventie’ is een verzamelnaam voor programma’s, projecten, trainingsmethoden, behandelingen, begeleidingsvormen, en dergelijk meer die tot doel hebben de psychische, sociale, cognitieve en lichamelijke ontwikkeling van kinderen en jongeren ( -9maanden tot 23 jaar) en hun gezin en context te bevorderen. 

Een interventie wordt gekenmerkt door een methodiek: een werkwijze volgens een bepaald systeem die daardoor inzichtelijk en overdraagbaar is.  Daarmee wordt duidelijk welke acties wanneer ondernomen moeten worden om het doel te bereiken.  

In de context van de databank kwaliteitsvolle praktijken spreken we minder over interventies maar over praktijken als overkoepelende term. 

De vraag naar wetenschappelijke onderbouwing en effectiviteit van programma’s en interventies leeft bij velen: bij overheden, op universiteiten en ook bij uitvoerende organisaties.  
We willen allemaal dat kinderen, jongeren, gezinnen de best mogelijke ondersteuning en hulp krijgen. 
 
Maar wat verstaan we nu precies onder effectiviteit? 
- Vanuit praktijkperspectief is een interventie effectief te noemen als gestelde doelen worden gerealiseerd en cliënten tevreden zijn. 
- Vanuit wetenschappelijk perspectief is een interventie pas effectief als aangetoond dat er geen andere factoren in het spel zijn die het effect ook hadden kunnen veroorzaken. Dit brengt vragen over de manieren van wetenschappelijk onderzoek met zich mee. 

Er zijn tot op heden weinig interventies – op een experimentele manier – onderzocht. Dit wil niet zeggen dat de vele interventies die aangeboden worden niet effectief zijn. Er is een grote kennislacune.  

Bron: Zicht op effectiviteit. Tom van Yperen 

De kennis over wat werkt is vandaag beperkt.  
Bovendien is wetenschappelijke kennis vaak onvoldoende ontsloten en bereikt het de praktijkprofessionals en beleidsmakers niet. 

Met instrumenten zoals de kennishub, databank kwaliteitsvolle praktijken, wetenschappelijk onderzoek, e.d. wil Opgroeien bijdragen aan het versterken van onderbouwd werken in Vlaanderen en Brussel. 

Evidence-based benadering is oorspronkelijk afkomstig uit de medische hoek (evidence-basedmedicine / EBM) en staat voor het betrekken van de resultaten van effectonderzoek bij de keuzen van passende interventies (evidence-basedpractice / EBP). Waar mogelijk, zouden in de concrete situatie, methoden ingezet moeten worden die in onderzoek bewezen hebben tot het gewenste resultaat te leiden. Om de effectiviteit van methoden te kunnen onderzoeken is het van groot belang dat methoden systematisch worden beschreven. (Body of Knowledge, sociaal werk, Margot Scholte) 

Bij evidence-based werken in jeugdhulpverlening worden 3 soorten kennis en ervaring geïntegreerd: 

• Kennis en ervaring uit opleiding en beroepspraktijk van professionals 
• Ervaringskennis en voorkeuren van cliënten of burgers 
• De beschikbare wetenschappelijke kennis 

De integratie van kennis en ervaring vindt plaats binnen de context van het probleem of het doel waaraan gewerkt wordt. Het resultaat is dat er in de praktijk een aanpak wordt gebruikt die het beste werkt voor jeugdigen en gezinnen. 

In het evidence-based werken is veel nadruk komen te liggen op het gebruik van kennis uit (liefst gerandomiseerd) wetenschappelijk onderzoek.  Er is een kloof ontstaan tussen wetenschappers en praktijk. Hierdoor krijgen professionals in het veld niet altijd toegang tot de nieuwste inzichten over effectieve interventies. Denk bijvoorbeeld aan het belang van cliëntgerichte benaderingen in trauma-interventies.

Om het evidence-based denken weer beter bruikbaar te maken voor het brede werkveld, is er een beweging op gang gekomen die vooral gaat zoeken naar werkzame factoren en elementen in de praktijk en leren van de alledaagse praktijk. 
 
Deze gedachtegang leidde in Nederland tot een nieuwe visie ‘samen lerend doen wat werkt’. 

Schema: NJI - Samen lerend doen wat werkt

De visie ‘samen lerend doen wat werkt’ bestaat uit 2 onderdelen: 

• Samen leren en ontwikkelen: er is een doorgaande beweging nodig om problemen steeds beter te kunnen voorkomen en aanpakken 
• Doen wat werkt: de beschikbare kennis over wat werkt bij beleid, inkopen, preventie, begeleiding en behandeling moet gebruikt worden bij de aanpak. 

Dergelijke visie doet recht aan wat er al ontwikkeld is en wat er nog ontwikkeld moet worden.  Ook bij innovatie en experimenten moet er immers bestaande kennis gebruikt worden en moet worden geëvalueerd of wat bedacht is ook echt werkt.