De kinderen
Opgroeien met een psychisch kwetsbare ouder heeft impact op kinderen. Dit kan zorgen voor uitdagingen, maar het kan ook kwaliteiten opleveren die kinderen ontwikkelen. Kinderen van ouders met psychische of verslavingsproblemen ontwikkelen zeker niet allemaal problemen. Meer nog, veel van die kinderen maken zich vaardigheden eigen die hen helpen in hun latere sociale en professionele leven (Sleebus, 2005; Van Gameren, 2006).
Zo kunnen kinderen enerzijds schaamte of schuldgevoelens ervaren, zich alleen voelen, krijgen ze soms weinig informatie over de situatie en nemen ze soms een aantal taken over van de ouder(s). Anderzijds ontwikkelen heel wat KOPP-kinderen een sterk empathisch vermogen, kunnen ze beter om met crisissituaties, zijn ze sneller matuur en beschikken ze vaak over een goede portie doorzettingsvermogen.
Hoewel de exacte cijfers erg uiteenlopend zijn, is uit onderzoek duidelijk naar voren gekomen dat KOPP-kinderen in de loop van hun leven een verhoogde kans hebben om zelf een problematiek te ontwikkelen (Brummelhuis et al., 2022; Leijdesdorff et al., 2017).
Er zijn ook heel wat kinderen die voldoende veerkrachtig zijn om zich staande te houden: een op vijf (Collishaw et al., 2016) tot zelfs een op drie (Rutter & Quinton, 1984) KOPP-kinderen vertoont geen aanzienlijke problemen.
Preventieve interventies verlagen de kans op het ontwikkelen van psychische problemen bij KOPP-kinderen met 40% (Leijdesdorff et al., 2017). Een extra reden dus om ermee aan de slag te gaan.
De ouders
Ouderschap en opvoeding komt voor alle ouders met heel wat uitdagingen. Wanneer een ouder kampt met psychische problemen of verslaving, vormt dit een extra belasting.
Ouders met psychische problemen voelen zich op sommige vlakken falen als ouder en kunnen te maken krijgen met moeilijke gevoelens zoals schaamte, schuld, en een laag zelfwaardegevoel. Ze voelen zich soms verdrietig en anders dan anderen. Ze zitten vaak met veel vragen over hun ouderschap en de impact van hun psychische kwetsbaarheid erop. Doordat ze bang zijn voor reacties van de omgeving, durven ze hier echter zelden over te spreken en blijven ze alleen met hun vragen.
Aan de buitenkant uit deze innerlijke zoektocht zich vaak in een terughoudendheid of ontkenning van de moeilijkheden. Ouders zijn bang voor de mogelijke gevolgen als ze naar buiten komen met hun zorgen. Sommigen zullen daardoor in eerste instantie hulp of steun afwijzen of boos reageren wanneer iemand het gesprek probeert aan te gaan.
Het is erg helpend als hulpverleners begrijpen dat deze uiterlijke reacties voortkomen uit de innerlijke worsteling die ouders doormaken. Ze hebben vaak moeite om hun gevoelens te uiten en weten niet altijd hoe ze om hulp moeten vragen.
