Zorggarantie jonge kind

Als professional kan je te maken krijgen met situaties waarbij je je erg veel zorgen maakt over ongeboren of heel jonge kinderen. Dit soms in die mate dat je je afvraagt of het nog voldoende veilig is voor een jong kind om in de thuissituatie te verblijven. Opgroeien wil ook voor deze kinderen het recht op kansrijk opgroeien realiseren.

Met zorggarantie bij (dreigende) uithuisplaatsing van een jong kind willen we in de meest precaire situaties toch die kansrijke vroege ontwikkeling maximaal ondersteunen. Zo willen we onmiddellijk voorzien in kwaliteitsvolle en duurzame oplossingen voor het kind.

Het belang van het kind vormt de leidraad voor het uitdenken van een zo gepast mogelijke oplossing. Dit vanuit een partnerschap tussen alle betrokken actoren. Van bij aanvang wordt ook sterk ingezet op het informeel netwerk van het kind.

Voor de ontwikkeling van jonge kinderen zijn erg precaire situaties heel nefast. In geen enkele andere levensfase worden zoveel mijlpalen bereikt als tijdens de eerste 1000 dagen van het leven (vanaf de bevruchting tot de tweede verjaardag).

Een jong kind is heel erg afhankelijk van zijn directe omgeving:

• voor zijn vroege ontwikkeling, 
• voor het leren vinden van fysieke en emotionele rust.

Wanneer verzorgingsfiguren, door omstandigheden, niet in staat zijn om het jonge kind de essentiële zorg (fysieke en emotionele veiligheid, nabijheid, stimulatie) te bieden, zal het kind hier - op korte en lange termijn - negatieve effecten van ondervinden, op vlak van zijn mentaal, lichamelijk en sociaal functioneren.

Het is dus van groot belang dat er vroeg, preventief en samen met verzorgingsfiguren én jonge kind, aan de slag wordt gegaan om deze fysieke en emotionele veiligheid te bekomen via een voor dit kind en gezin passend hulpaanbod. Het hulpaanbod moet het jonge kind in staat stellen veilige hechtingsrelaties op te bouwen. Zo kan het zichzelf leren reguleren en de wereld op een veilige manier ontdekken.

Zorggarantie jonge kind is bedoeld voor ongeboren en heel jonge kinderen (van -9 maanden tot 3 jaar) die zich in erg precaire situaties bevinden en bij wie sprake is van dreigende uithuisplaatsing. Het gaat over situaties waarin de ontwikkeling van kinderen bedreigd is en waarbij de thuiscontext - met inzet van (in)formeel netwerk - onvoldoende veiligheid biedt. Er is nood aan snel ingrijpen om de veiligheid te garanderen.

Factoren die bijdragen tot onveiligheid situeren zich vooral in de context van deze kinderen, met name intrafamiliaal geweld, verslavings- of psychische problematieken van opvoedingsverantwoordelijke(n), complexe gezinsproblemen, afwezig of gebrekkig sociaal netwerk … of een combinatie hiervan.

Zorggarantie jonge kind wil hulp- en dienstverleners ondersteunen die te maken krijgen met ongeboren of heel jonge kinderen in erg precaire situaties. Dat zijn bv. perinatale netwerken, ziekenhuizen, vroedvrouwen, gynaecologen, geestelijke gezondheidszorg, Sociaal Huis, lokaal team Kind en Gezin, aanbod binnen jeugdhulp, ondersteuningscentrum jeugdzorg, sociale dienst jeugdrechtbank …

• Met een oplossingsgerichte houding probeert Opgroeien een partnerschap uit te werken met de hulp- of dienstverlener, de ouders, hun netwerk en andere professionele partners rond het ongeboren kind of jonge kind dat zich in een erg kwetsbare situatie bevindt. 
• Het belang van het kind staat centraal. Dit kan o.a. door het aanduiden van een vertrouwenspersoon voor het kind (uit het natuurlijk of professioneel netwerk). Deze persoon houdt het kind extra mee in beeld en is beschikbaar nu en in de toekomst.
• Ouders zijn de belangrijkste partners in het vormgeven van het traject. Transparante en eerlijke communicatie ten aanzien van ouders staat centraal. Ook bij moeilijke gesprekken/ beslissingen.
• We zetten een traject op waarbij de krachten worden gebundeld. 
  • Per situatie wordt bekeken wie deel uitmaakt van een zorggarantie traject. Het netwerk van het gezin is een erg belangrijke partner. Daarnaast bekijken we samen met het gezin welke professionele instanties ondersteuning kunnen bieden.
  • Tijdens een zorgtafel wordt met de aanwezigen (gezin, netwerk, professionelen) gewerkt aan een duurzaam plan voor het jonge kind en gezin. Het perspectief van het kind staat centraal en krijgt een expliciete stem op deze zorgtafel. De ondersteuningsnoden worden samen met het gezin op een kwalitatieve manier in kaart gebracht, om deze dan te vertalen in concrete acties en engagementen.
  • Als bij de uitwerking van het specifieke zorgplan duidelijk is dat er nood is aan extra middelen om het plan te realiseren, kan de casuscoördinator deze inzetten vanuit de voorziene middelen voor zorggarantie.
  • Nadat het zorgplan een concrete invulling kreeg, worden afspraken gemaakt over de opvolging ervan.
• In situaties van (dreigende) uithuisplaatsing bij het jonge kind is vaak sprake van maatschappelijke noodzaak of een gerechtelijk traject. Er is dan onvoldoende sprake van een zorgvraag bij het gezin of het gezin wil niet mee in de hulpverlening die noodzakelijk wordt geacht. De gemandateerde voorzieningen of sociale dienst jeugdrechtbank zijn hiervoor aanspreekpunt.
  • In gezinnen waar een gemandateerde voorziening of sociale dienst jeugdrechtbank al betrokken is, zijn zij standaard aanwezig op de zorgtafels en staan mee in voor de verdere follow up van de op de zorgtafel gemaakte afspraken.
  • Wanneer tijdens een traject zorggarantie blijkt dat er sprake is van maatschappelijke noodzaak, kan een gemandateerde voorziening of sociale dienst jeugdrechtbank bijgeschakeld worden. In Limburg kan er tijdens de zwangerschap aangemeld worden bij het project “Veilig en omringd opgroeien van in de buik”.

Neem contact op met het team jonge kind in jouw regio als je – als professional – inschat dat er bij kinderen tussen -9 maanden en 3 jaar sprake is van situaties van ernstige en verregaande verontrusting:

• waarbij sprake is van dreigende uithuisplaatsing,
• waar meer preventieve begeleidingen geen soelaas bieden,
• waarbij nood is aan een onmiddellijke inzet van begeleidings- en/ of verblijfsaanbod zodat het kind veilige relaties met zijn/ haar omgevingsfiguren kan opbouwen, in een fysiek en emotioneel veilige omgeving,
• waarbij er binnen het reguliere aanbod geen/ onvoldoende antwoord kan geboden worden volgens de noden.

Een traject zorggarantie wordt bij voorkeur zo vroeg mogelijk gestart. Ook aanmelden tijdens de zwangerschap is mogelijk. Want een vroege, preventieve zorg en een geïntegreerd hulpverleningstraject kunnen later leed en ingrijpende zorg en ondersteuning voorkomen.

In Limburg kan je bij bezorgdheid rond de veiligheid van een baby in de buik of na de geboorte ook terecht bij het project “veilig en omringd opgroeien van in de buik”.

Volg jij een gezin op waarvan je denkt dat dit in aanmerking komt voor opvolging binnen zorggarantie? Als professional kan je contact opnemen met het team jonge kind uit jouw regio om te overleggen.

Antwerpen

E-mail:  zgjongekind.antwerpen@opgroeien.be

Telefoon (algemeen nummer) 02 243 56 00 - vragen naar één van de zorgcoördinatoren

Limburg

E-mail: jongekind.limburg@opgroeien.be

Telefoon: 0490 44 82 58 of 02 243 55 05 (telefonische permanentie voorzien)

Oost-Vlaanderen

E-mail:  act.oostvlaanderen@opgroeien.be

Telefoon (algemeen nummer) 02 243 51 70

Vlaams-Brabant en Brussel

E-mail: zorggarantie.vlaamsbrabant-brussel@opgroeien.be

Telefoon (algemeen nummer) 02 243 50 03

West-Vlaanderen

E-mail: zorggarantie.westvlaanderen@opgroeien.be

Telefoon:

• Delphine Jonckheere – 02 243 52 24
• Kim Wynsberghe – 02 243 52 28
• Joeri Isenborgs - 02 243 52 23

De rondzendbrief van 29 mei 2018 legt de krijtlijnen vast van zorggarantieplannen voor jonge kinderen in Vlaanderen en Brussel die dreigen uit huis geplaatst te worden. Om de doelstelling van zorggarantie te realiseren, kregen de CKG en CIG de opdracht om te komen tot provinciale zorggarantieplannen jonge kind. De keuze voor hen is ingegeven door hun specifieke werking en expertise met deze zeer jonge doelgroep.

Na 2 jaar vond een interne evaluatie plaats. Deze leidde er onder meer toe dat vanaf januari 2022 bepaalde opdrachten in deze precaire ontwikkelingstrajecten explicieter bij de medewerkers van Opgroeien gelegd worden, in een gedeelde verantwoordelijkheid met het werkveld.

De casuscoördinatoren zorggarantie (op bovenlokaal niveau) en de psychopedagogen (lokale teams) zullen de doelstellingen zorggarantie realiseren vanuit een nog meer afgestemd geheel. Dit vanuit ieders expertise en aansluitend op het huidige takenpakket. Casuscoördinatoren informeren het lokale team over aanmeldingen bij zorggarantie.

• Expertise casuscoördinatoren
  • Betrekken en uitbouwen van netwerken (professioneel en natuurlijk netwerk)
  • Inbrengen van het belang van het jonge kind
  • Inbrengen van expertise rond verschillende thema’s (druggebruik, psychiatrische problematieken …) via het betrekken van partners en/ of door opbouw eigen expertise
  • Verontrusting
  • Kennis van het jeugdhulplandschap
  • ….
• Expertise pyschopedagogen
  • Inbrengen van het belang van het jonge kind (vanuit het IMH denken)
  • Ouderschap
  • Preventie
  • Kennis van het lokale hulpverleningslandschap
  • Verontrusting
  • ….

Een traject in het kader van zorggarantie kent een beperkte termijn (3 maanden, maximaal 1 keer verlengbaar). Doorheen dit traject vinden evaluatiemomenten plaats met alle betrokkenen.