Wie zijn Heleen en Tine?
Heleen
- 41 jaar
- Werkt sinds 2020 als intersectoraal medewerker voor Kind en Gezin Haspengouw
Tine
- 32 jaar
- Werkt sinds 2017 als pedagogisch medewerker bij De Egeltjes, is er ooit begonnen als vrijwilliger. Ze werkt onder andere voor het plaatselijke KOALA-project, dat in 18 gemeenten en steden zorgt voor kansen voor maatschappelijk kwetsbare gezinnen.
Wat was er eerst: Vroeg en nabij of De Egeltjes?
Tine: “De Egeltjes. De Egeltjes is twaalf jaar geleden opgericht door Jasmien Pulings, die een nood zag bij kwetsbare gezinnen in de eerste 1000 dagen. Die vielen vaak uit de boot, raakten niet tot bij de kinderopvang of op andere plekken terwijl ze er net nood aan hebben. De Egeltjes is dus opgericht om die kinderen en hun gezin al van heel vroeg een plek te geven. We mogen best trots zijn op die groei van de voorbije twaalf jaar.”
Wat doen jullie bij De Egeltjes?
Tine: “De Egeltjes is een kinderopvang+. Onze basiswerking is kinderopvang en de + staat voor de extra dingen die we doen en die voor een stuk uniek zijn, of toch breder gaan dan wat een kinderopvang ‘normaal gezien’ doet.”
“We werken voornamelijk met kinderen die extra zorg nodig hebben. Dat kan gaan over een ontwikkelingsproblematiek, zoals ASS, maar we zijn er ook voor kwetsbare gezinnen.”
“We starten altijd van de idee dat iedereen welkom is. Als een kind start, krijgt het gezin een aandachtbegeleider. Die gaat mee op weg met het gezin. Voor sommige gezinnen is er niet veel nodig, andere vragen veel engagement. We gaan bijvoorbeeld mee naar het OCMW of we ondersteunen en verwijzen door bij andere levensdomeinen.”
Heleen: “De Egeltjes is dus voor kinderen, maar ook voor ouders. Ouders zijn hier welkom en worden betrokken bij het traject van hun kinderen. Voor sommige van die ouders is De Egeltjes hun enige netwerk.”
Tine: “It takes a village to raise a child, maar sommige mensen hebben echt weinig dorp rond zich. Wij willen een stuk van dat dorp zijn.”
Heleen: “Door ouders te versterken, versterk je ook hun kinderen. Het is dus niet alleen een groeiproces voor de kinderen, maar ook voor de ouders. Dat zet zich dan verder in de rest van het leven van de kinderen én ouders.”
Tine: “Het gaat vaak om kleine dingen. Ouders moeten echt binnenkomen om het kastje van de kinderen te bereiken. We hebben geen heen-en-weerschriftje omdat we in gesprek willen gaan en ouders kunnen altijd een koffie blijven drinken. Niet alles registreren, maar inzetten op contact is een andere manier van werken en dat zit vaak in die kleine dingen.”
“Soms gaat het wel over grotere dingen. We bieden crisisopvang en flexibele opvang aan. Als het nodig is, kunnen kinderen ook in het weekend blijven. Dat gaat dan over crisissituaties, maar soms ook over een moeder zonder netwerk die het zwaar heeft. Ons aanbod gaat dus heel breed.”
Hoe past een kinderopvang als De Egeltjes in Vroeg en nabij?
Heleen: “Er wordt heel breed bekeken wat De Egeltjes als kinderopvang kan betekenen voor het gezin en hoe ze andere partners kunnen betrekken om het gezin te versterken. Het is een ‘wij samen’-verhaal met een basiswerking en schakelwerking.”
“Dat bijschakelen is ook een belangrijk principe van Vroeg en nabij. Net als samenwerking. We bekijken samen hoe we de gezinnen - ook na de kinderopvang - zo goed mogelijk kunnen ondersteunen. Er is ook een sterke buurtwerking, samen met de lagere school. Zo bezoeken De Egeltjes en de school regelmatig het woonzorgcentrum.”
Tine: “Het vertrouwen van de ouders is cruciaal. Doordat we zo nabij werken, krijgen we veel vertrouwen en mogen we heel veel op tafel leggen. We zijn vaak de stem van het kind, maar ook de steun van de ouder. In de eerste 1000 dagen kan je een heel groot verschil maken, zeker voor kinderen en hun gezin in armoede of in een kwetsbare situatie.”
Heleen: “De aandachtbegeleiders zijn heel waardevol. Bij Vroeg en nabij is het ook de bedoeling dat er een vertrouwenspersoon is, die het gezin blijft volgen.”
Wat is het concrete verschil tussen De Egeltjes en gelijksoortige initiatieven?
Tine: “Als je gewoon rondloopt zie je niet onmiddellijk een gigantisch verschil, maar je ziet wel vaak ouders die koffiedrinken of meehelpen met de kinderen. We hebben meer medewerkers per kind, we vinden het heel belangrijk om kwaliteit te bieden en zetten heel erg in op ontwikkelingsstimulering, onder meer via de aandachtbegeleiders.”
“We werken heel erg op maat. Niet alle kinderen eten of slapen op hetzelfde moment. We bekijken wat elk kind nodig heeft. Zo nemen we meer tijd bij de start en bouwen we stap voor stap op.”
Heleen: “Niet alleen binnen maar ook buiten de muren merk je een verschil. De Egeltjes werkt actief samen met partners bij de zoektocht naar hoe we er kunnen zijn voor de gezinnen. Het is helemaal oké dat andere kinderopvanginitiatieven niet zo meedenken omdat ze geen tijd en ruimte hebben, maar het zorgt er wel voor dat we de stem van de kinderopvang én van de kwetsbare gezinnen kunnen laten horen. We weten al veel van wat er speelt via het lokaal team, maar de blik van de kinderopvang is heel waardevol voor het beleid.”
Tine: “We werken voor inclusie en tegen kinderarmoede, dat is onze missie. Het woord kinderopvang zit er bewust niet in, omdat we het zoveel breder zien. Als het gaat over beleid, vinden we het dan ook belangrijk dat we onze stem kunnen laten horen en kunnen tonen wat wij zien en meemaken.”
Zijn jullie een van de redenen waarom Vroeg en nabij ontstaan is?
Heleen: “Met Vroeg en nabij willen we vooral naar een andere manier van werken. We willen al het goede dat er is zichtbaarder maken, want sommige gezinnen weten nog altijd te weinig wat er bestaat of ervaren te veel drempels.”
“We willen naar een situatie waarin er een vertrouwenspersoon is in het leven van het gezin, die echt met hen op pad gaat en niet simpelweg het gezin toeleidt naar iemand anders. We willen dat het gezin niet meer wordt losgelaten als een stuk van de hulpverlening is afgerond. Zo hoeven ouders hun energie niet meer te steken in de stap naar telkens een andere plek. De hulp is dus letterlijk meer nabij, ongeacht de vraag die een gezin heeft.”
Tine: “Er zijn nu nog te veel gezinnen die we niet of veel te laat bereiken, zeker bij armoede of kwetsbare situaties. Ik hoop dat kinderopvang een gratis basisdienstverlening wordt. Op lange termijn kan je dan veel besparen op kosten die je niet moet uitgeven voor jeugdhulp. Bepaalde situaties kan je vermijden door al heel vroeg ondersteuning te installeren.”
Wat heeft voor jullie een groot verschil gemaakt?
Tine: “Genoeg begeleiders voor het aantal kinderen. We hanteren een ratio van 1 op 6. Als je alle kinderen van onze doelgroep een passende plaats wil aanbieden, moet dat zelfs nog minder zijn. Dat vraagt veel draagkracht van het personeel.”
“Mochten we opnieuw beginnen, dan zouden we van in het begin structureel meer administratie-uren inbouwen om tijd te maken voor gezinsbegeleiding. Het maakt een groot verschil als je niet voltijds in de groep staat.”
“We zijn allemaal hoogopgeleid en het is belangrijk om alle medewerkers in de kinderopvang voldoende bagage te geven via diepgaande vormingen, om naar meer inclusie te gaan. We willen een kwaliteitsvolle kinderopvang kunnen zijn. Niet zomaar een plek waar kinderen verblijven, maar waar we een duwtje in de rug geven in hun ontwikkeling.”
Heb je een voorbeeld dat toont dat jullie aanpak loont?
Tine: “Ik denk aan een alleenstaande, zwangere mama uit Guinee die hier via het asielcentrum is beland. Ondertussen is haar dochter bijna vijf jaar oud. Ze is gestart in de KOALA-werking en doorgestroomd naar De Egeltjes. Ze is dan in een combinatie halve dagen school, halve dagen kinderopvang gestapt. We zijn dus al jaren in beeld.”
“We maakten bij dat meisje een groot verschil bij zaken zoals een diagnose krijgen, een school kiezen … maar ook voor haar mama. In het begin was ze heel teruggetrokken en voelde ze zich verloren. Nu is ze hier zelf vrijwilliger en helpt ze met de kinderen. Ze leerde snel Nederlands, begint aan een opleiding, woonde al die tijd in het asielcentrum, maar zoekt nu zelf een appartement. Dat is echt iemand voor wie we een grote hulp zijn geweest.”
“Onlangs was hier een nieuwe mama en die raakte met deze mama in gesprek. Dat is zo’n mooi moment als we zelf niets meer moeten doen en het gewoon vanzelf loopt.”
Heleen: “Het is heel mooi hoe jullie meedenken in dit soort situaties. Jullie staan echt naast het gezin en maken het een wij-verhaal waarbij jullie samen de problemen aanpakken.”
Tine: “Het dagelijkse contact en het viermaandelijkse gesprek met de ouders als aandachtbegeleider zorgt er ook voor dat je heel kort op de bal kan spelen en veel kan bespreken. Dat hoeft niet altijd problematisch te zijn. Het doet al veel om eens te kunnen delen en zelfs met andere ouders te spreken.”
Heb je tips voor andere kinderopvanginitiatieven?
Tine: “Begin klein. Vraag ouders binnen en geef ze wat te drinken in plaats van het kind aan de deur aan te nemen. Leer ook met een andere bril naar de ouders te kijken. Waar zijn ze mee bezig? Waar worstelen ze mee? Spelen er culturele verschillen? Dat zijn geen grootse dingen, maar maken wel onmiddellijk een verschil, waardoor je veel meer een vertrouwensband kan opbouwen. Als het vertrouwen er is, kan er heel veel, zonder dat je daarom heel grote ingrepen moet doen.”
