Voor, met en tussen jongeren
“Ach, met wat een warmte denk ik terug aan de hoek van de keukentafel van mijn ouders,” mijmert Robert. “De woonkamer was de enige kamer in het huis die verwarmd was, alwaar de kachel brandde met laaiend vlammenspel. Erboven de fluitketel met warm water om je te wassen in een teil. Ik heb het met m'n moeder over mijn idee gehad om op de hoeve jongeren te laten verpozen. Maar ze heeft de start van de Kruiskenshoeve als opvangplaats voor jongeren niet meer mogen meemaken: in februari 2003 is ze heengegaan. Een maand later klopte de eerste jongere aan.”
Niet elk verlies is negatief. Je kunt je dierbaren verliezen, maar ook je maagdelijkheid. Je kunt je naïviteit verliezen, maar ook je onschuld. Ik zorg er bewust voor dat ik m’n naïviteit niet verlies. Gezond naïef zijn, noem ik dat. Het zorgt ervoor dat ik door een niet-gekleurde bril de zaken durf te bekijken, dat ik vol goedgeloof waarde hecht aan het verhaal van de jongere. Van Dale zegt het ook letterlijk: naïef {bn.} Zonder onoprechte bijbedoeling, onbedorven, in alle onschuld.
Nooit repressief
Ik ben mezelf altijd trouw gebleven. Heb mijn idealen nooit verloochend. Ik neem nog steeds stelling voor de verdrukten. Dat was reeds zo toen ik als rechercheur werkzaam was. Hoe vaak ik toen binnen de politie-unit niet aanzien werd voor ‘sociale aap’. Daar deed men vaak smalend over. Die opmerkingen toen: ze blijven nagalmen in mijn hoofd. Ik vond preventie nu eenmaal belangrijker dan repressief optreden. Zeker voor jongeren, dewelke ik vaak aantrof in de meest schrijnende omstandigheden. Als arm der wet moest ik een behoeder zijn van het jeugdsanctierecht. Maar in werkelijkheid bejegende ik jongeren en hun context zoals een maatschappelijk werker dat zou doen. Ik voelde soms tot diep in mijn poriën ontroering toen ik met hun verhalen in aanraking kwam.
'Hooien is handwerk. Ruiteren een ambacht. Als we met de jongeren een hooiruiter maken, ontstaat uit dat ambacht een uniek resultaat.’
Met jongeren aan de slag gaan vraagt veel inspanning en inlevingsvermogen. Een goede balans houden tussen nabijheid verschaffen en zeggen waar het op staat. Ik kan niet zo goed uitleggen wat er nu precies zo moeilijk aan is. Ik denk dat het vooral de spanning tussen wil en werkelijkheid is, die moeilijk maakt. Want je kunt misschien wel willen, je moet niet denken dat je het steeds in de hand hebt. Soms gaat je betrokkenheid met je aan de haal. Of zijn het de jongeren zelf die thema's en motieven aan je opdringen, waarbij je eigenlijk alleen maar een stuk kunt ondergaan. Mede daarom vind ik iets maken met jongeren, iets gestalte geven met hen, mijn vorm van engagement. Een engagement waarbij ik me bijwijlen ook al eens machteloos heb gevoeld als de opzet niet lukte.
Gelukkig met erkenning
Toch durf ik zonder aarzelen zeggen dat de voorbije vijftien jaar me met trots vervullen. De daden van verzet van jongeren die hier verbleven waarbij ik me in mijn vertrouwen voelde geschaad, zijn op een hand te tellen… Tientallen fruitbomen hebben we op de hoeve. Peren, appels, kersen,... Van het fruit wordt elk jaar natuurtroebel vruchtensap geperst. In de voortuin staat een walnotenboom: elke herfst werpt hij noten af die we met de jongeren kraken om er walnotenolie van te maken. Het (her)waarderen van producten van eigen bodem is misschien wel symbolisch mijn vorm van verzet tegen de vernietiging, van ultiem respect voor het leven. Ik verheel niet dat ik zeer vereerd was de Koningin Mathildeprijs te mogen ontvangen in 2015. Zo’n prijs maakt mij helemaal gelukkig, omdat ze mijn bestaansreden bevestigt. Net zoals een warm en gemeend dankwoord van een jongere of zijn ouders/begeleiders mij ook gelukkig maakt. Het is geweten dat ik van de wielrennerij hou, daarbij ook zelf fiets. Wel, om het met een metafoor te zeggen: hier op de Kruiskenshoeve zorgen wij ervoor dat jongeren die net voor de bezemwagen uitrijden terug in de buik van het peloton opgenomen worden…
Het verhaal van de jongeren: het beleven van een dag in de Kruiskenshoeve
“Maandag. We waren ’s ochtends vroeg toegekomen. Samen met B. en A. moesten we het kleinste schaap melk geven door Robert geprepareerd. Terwijl het schaapje de fles kreeg, was B. aan het prutsen met de aanhangwagen. Doordat hij eraan ging hangen, kipte de wagen en kreeg hij een koude douche van het regenwater dat op het zeil van de aanhangwagen lag. Hilariteit alom! In november beginnen de koude dagen, dus legden we zijn kleren te drogen aan de fel brandende kachel. Ondertusssen zaagden we het hout in blokken.
We hielpen ook overbuur Patrick met het verwijderen van zijn haag. Het was een haag van doornstruiken, dus het was opletten geblazen! De haag zat vrij diepgeworteld en dus was het idee om de struiken uit te trekken met de 4x4 van de overbuur. Blijkbaar had hij genoeg vertrouwen in S. en mij, want wij mochten de 4x4 helpen bekabelen (!!!) Het was de bedoeling dat we iedere keer een kabel rond de struik vastmaakten en dan de struik gewoon uittrokken, de overige jongens moesten de struiken in de aanhangwagen leggen.
Ondertussen was C. ook toegekomen, maar veel goesting stond niet op zijn gezicht te lezen. Je kon zien dat B. en C. goed met elkaar konden opschieten. Ze waren steeds samen bezig, ook al stonden ze soms meer te treuzelen, dan daadwerkelijk te helpen. Na een tijdje wisselden ik en S. omdat hij liever meehielp met de struiken op te ruimen. Gelukkig dat zo’n 4x4 vrij sterk is, de struiken zaten echt goed vast. Elke keer dat de aanhangwagen vol zat, gingen we samen met buur Patrick, B. en C. de struiken lossen. Een intens, maar deugddoend karwei van parels zweet en emmers plezier! We hebben veel gepraat, gelachen en ik verheel niet: soms ook eens gevloekt omdat het niet liep zoals verwacht. Het was mooi om zien hoe B. op de hoeve volledig openbloeide. Hij kon geen seconde zwijgen, maar dat hoefde ook niet. Het deed hem precies echt deugd dat hij van alles kon zeggen. C. vertelde spontaan over zijn familie, vooral over zijn oom (die enorm veel voor hem betekende). De kruiskenshoeve bleek voor ons een zegen. Meer nog dan een deugddoende time-out, is het vooral een verhaal van meemaken, beleven en samen de krachten bundelen om het beste in eenieder naar boven te halen!
Bezoek de website van de Kruiskenshoeve.
