De linken naar de onderzoeksrapporten vind je onderaan deze pagina.
Analyse van de behoeften aan en het gebruik van opvoedingsondersteuning door ouders van een kind met een specifieke zorgbehoefte
De centrale vraag van dit onderzoek van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin uit 2016 is: “welke ondersteuningsbehoeften hebben ouders van een kind met een handicap op vlak van opvoeding en op welke wijze kan daar zowel door reguliere als specifieke vormen van opvoedingsondersteuning aan tegemoet gekomen worden?”.
De onderzoekers maakten een analyse aan de hand van semigestructureerde interviews van:
- De ondersteuningsbehoeften die ouders van een kind met een handicap op vlak van de opvoeding ervaren
- Hun gebruik van formele en informele vormen van opvoedingsondersteuning
- De mate waarin ouders daar tevreden over zijn.
Ten tweede maakten de onderzoekers een overzicht van het bestaande aanbod aan opvoedingsondersteuning voor ouders van een kind met een handicap, op basis van een aantal voor hen relevante parameters.
Ten slotte werd, samen met diverse actoren in het veld aan de hand van focusgroepen, geëxploreerd:
- Wat de sterktes en knelpunten zijn in het huidig aanbod
- Of en hoe vraag en aanbod beter op elkaar kunnen afgestemd worden
- Welke rol zowel reguliere als specifieke actoren daarin kunnen spelen.
Het onderzoek wijst uit dat er nog onvoldoende aan de noden van ouders van een kind met een handicap tegemoet gekomen wordt. Op basis van de vaststellingen, formuleren de onderzoekers aanbevelingen om tot een betere afstemming van vraag en aanbod te komen op het vlak van opvoedingsondersteuning voor gezinnen met een kind met een handicap. Deze aanbevelingen hebben te maken met de inhoud, de vorm en de organisatie van zowel het reguliere als het specifieke aanbod.
Beleving van ouders rond inclusieve kinderopvang voor kinderen tussen 0 en 12 jaar
In dit onderzoek van de Vakgroep Orthopedagogiek van de UGent in samenwerking met Kind en Gezin werden in 2018-2019 via diepte-interviews 35 ouders bevraagd over hun beleving van de kinderopvang en buitenschoolse opvang. Moeders en vaders van kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte gaven hun kijk op de kinderopvang, wat er goed liep, waar het misliep, wat ze zouden verbeteren…
Uit het onderzoek komt duidelijk de nood aan toegankelijke basisvoorzieningen naar boven. Enerzijds worden ouders niet altijd nog doorverwezen naar (buitenschoolse) kinderopvang na vaststelling van de zorgbehoefte bij hun kind. Anderzijds voldoet het aanbod onvoldoende aan de vraag: ouders worden geconfronteerd met een weigering, zijn al blij met een plek en durven niet te veel te verwachten van de opvang, zien onvoldoende personeel in de opvang of ervaren weinig flexibiliteit...
Ouders benoemen ook de succesfactoren van inclusieve opvang: een plaats vinden waar hun kind welkom is en zich goed voelt. Door een warm relationeel contact, transparante communicatie, een goede pedagogische werking voor alle kinderen, aandacht voor wennen... kan de opvang een gedeelde positieve ervaring zijn.
Onlosmakelijk komt het ouderschap van een kind met een specifieke ondersteuningsbehoefte en de daarbij horende zoektocht eveneens aan bod. Ouders ervaren een grote druk over de invulling van “goed” ouderschap en ervaren moeite met het vragen van hulp. Bij ouders in een kwetsbare situatie, is het hebben van een kind met een specifieke ondersteuningsbehoefte nog intenser.
Het is belangrijk om hier als kinderopvang en vanuit gezinsondersteunende diensten oog voor te hebben en actief mee aan de slag te gaan.
Vrij in vrije tijd
Het hebben en vrij mogen invullen van vrije tijd is een noodzaak en een recht voor elkeen. Voor kinderen en jongeren met een beperking en hun ouders komt daar heel wat bij kijken. Heeft iedereen wel effectief de vrije keuze om te doen wat hij graag wil doen met zijn vrije tijd? Is het aanbod toegankelijk genoeg om een vrije keuze te kunnen maken? Hoeveel tijd schiet er bijvoorbeeld nog over als je naast je job of school ook nog naar verschillende therapieën moet?
In dit rapport bundelde het steunpunt de belangrijkste drempels die ouders ervaren. Achteraan het onderzoek vind je een visuele samenvatting van de drempels en mogelijke acties die je kan ondernemen.
Onderstaande drempels vormen elk afzonderlijk een uitdaging, maar het is het samengaan van de verschillende drempels dat maakt dat er van ouders van kinderen met een beperking onredelijke inspanningen en mogelijkheden gevraagd worden.
- Ouders voelen zich alleen in hun keuze voor inclusie
- De vrije tijd van ouders is sterk verbonden met de vrije tijd van hun kinderen
- Ouders ervaren dat er geen gelijke keuze is tussen inclusieve en doelgroepspecifieke vrije tijd
- Ouders moeten overtuigen om hun kind in te schrijven
- Ouders ervaren bij organisaties een passieve invulling van inclusie
- Ouders, en organisaties, zoeken evenwicht tussen het informele karakter van vrije tijd en de nood aan duidelijke afspraken
- Ouders willen de zoektocht naar redelijke aanpassingen aangaan vanuit een gedeeld partnerschap met de organisatie
- Diversiteitsdenken i.f.v. de noden van kinderen en jongeren met een beperking wordt nog onvoldoende toegepast
- De complexiteit van verschillende factoren samen vraagt van ouders onredelijke inspanningen en mogelijkheden
Het vraagt om uitzonderlijke ouders om te volharden in hun keuze voor inclusieve vrije tijd. Zij worden uitgedaagd om hun keuze voor inclusie te blijven argumenteren en vinden weinig ondersteuning hierin.
