Achtergrondinformatie en documentatie

Gezinsopvang (onthaalouder)

• Kleinschalige opvang
• Meestal in de eigen woning van de kinderbegeleider 
• Meestal 1 kinderbegeleider (onthaalouder), soms 2
• Streefdoel: gemiddeld 4 kinderen in de opvang, op piekmomenten soms meer. Nooit meer dan 8. Deze ratio verandert.

Groepsopvang
(kinderdagverblijf en samenwerkende onthaalouders)

• Grotere opvang met meerdere kinderbegeleiders
• In een gebouw of ruimte die enkel bestemd is voor kinderopvang
• ‘Samenwerkende onthaalouders’ vallen ook onder de groepsopvang. 2 of 3 onthaalouders vangen 9 kinderen of meer op.
• Minimaal 9 kinderen tegelijk aanwezig. Leefgroepen van maximaal 18 kinderen.
• 1 kinderbegeleider vangt maximaal 8 kinderen op. Vanaf 2 kinderbegeleiders: maximaal 9 kinderen per begeleider. Deze ratio verandert.

Sinds 2015 heeft Opgroeien kent de aanwezigheden en tarieven van kinderen die naar opvang met inkomenstarief gaan.  Met de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2019 werd ook de opvang met vrije prijs verplicht om de aanwezigheden aan Opgroeien door te geven.

Sinds 2021 koppelt Opgroeien gegevens over kinderen uit de databanken voor inkomenstarief, kinderopvangtoeslag en preventieve gezinsondersteuning. Hierdoor kan Opgroeien het gebruik van formele opvang voor alle kinderen en het gezinsprofiel in kaart brengen. De persoonsgegevens worden hierbij omgezet in een dataset die niet direct herleidbaar is tot een persoon.

Door een link met het Centraal Klantenbestand (CKB) dat gekoppeld is aan het MAGDA-platform van de Vlaamse overheid, heeft Opgroeien ook info over de actuele woonplaats van de gezinnen.

De subsidies voor kinderopvang werken volgens een trappensysteem. Hoe hoger de trap, hoe meer subsidies de organisator krijgt:

• Trap 0: geen subsidie
• Trap 1: alleen de basissubsidie
• Trap 2: basissubsidie + subsidie inkomenstarief, waardoor de opvanglocatie een prijs volgens het inkomen moet toepassen
• Trap 3: basissubsidie + subsidie inkomenstarief + plussubsidie, waardoor de locatie naast een inkomensafhankelijke prijs extra aandacht moet besteden aan kwetsbare gezinnen

Het totale aantal plaatsen per subsidietrap kan verschillen van de totalen in andere de grafieken (bijvoorbeeld plaatsen voor baby's en peuters). Dit komt omdat een subsidiegroep betrekking heeft op alle vergunde opvanglocaties, zowel voor baby's en peuters als voor locaties die alleen schoolkinderen opvangen.

In opvanglocaties die met inkomenstarief werken betalen gezinnen een prijs die rekening houdt met het inkomen en de gezinssamenstelling. In bepaalde situaties heeft het gezin recht op een individueel verminderd tarief (IVT:

• 25% korting bij invaliditeit, werkloosheid of faillissement
• Een uitzonderlijk tarief bij: leefloon, leefloon met opleidingstraject, laag inkomen met inburgering, laag inkomen met werk, materiële en medische hulpverlening, pleegkind, minderjarige tienermoeder
• Een OCMW-tarief wanneer de ouder het inkomenstarief niet kan betalen

Deze tarieven helpen gezinnen met financiële moeilijkheden toegang te krijgen tot betaalbare kinderopvang.

Hoeveel procent van de kinderen onder de 3 jaar gebruikt formele opvang? Om dit te berekenen koppelt Opgroeien gegevens uit de databanken voor inkomenstarief, kinderopvangtoeslag en preventieve gezinsondersteuning met gegevens over de kinderen uit ons centrale klantenbestand. 

Door de koppeling op basis van een uniek client-id kunnen we beter dan vroeger kinderen die naar meerdere locaties gaan correct tellen en kinderen die niet in Vlaanderen wonen buiten beschouwing laten.

De voorrangsregels in de kinderopvang en de toepassing ervan werden tegen het licht gehouden.

Opgroeien laat periodiek bij gezinnen uit het Vlaams Gewest met kinderen jonger dan 3 jaar onderzoeken of ze al dan niet opvang gebruiken en waarom.

MeMoQ is een uniform systeem om de pedagogische kwaliteit in de hele kinderopvang te meten, te monitoren en te bevorderen.

Overheden en experts uit 25 Europese lidstaten ontwikkelden een Europees kwaliteitsraamwerk voor ECEC (Early Childhood Education and Care).

Een rapport van de Europese Commissie over hoe kinderopvang mee kan helpen voorkomen dat jongeren vroeg de school verlaten.

In 2018 werd het beleid en de praktijk van inclusieve kinderopvang in kaart gebracht. Hierbij werden zowel de ervaringen en behoeften van ouders als die van kinderopvanglocaties onderzocht.

4o

Opgroeien en het departement Werk en Sociale Economie lieten een onderzoek uitvoeren naar het verband tussen kinderopvang en tewerkstelling. Dit onderzoek kadert in het Vlaams Interuniversitair Onderzoeksnetwerk Arbeidsmarktrapportering (VIONA).

Het onderzoek had als doel het profiel van gebruikers en niet-gebruikers van kinderopvang in Vlaanderen in kaart te brengen en inzicht te krijgen in de impact van kinderopvang op de werk- en inkomenssituatie van gezinnen.

De opzet van het onderzoek was erg interessant:  

• Voor het eerst werden gegevens van de volledige populatie gezinnen die wel of geen gebruikmaken van kinderopvang gekoppeld aan KSZ-gegevens over inkomen en tewerkstelling van die gezinnen. 
  Analyses van 78.312 kinderen, waaronder meer dan 20.000 niet-gebruikers leverden veel informatie op, zeker door de vele variabelen die werden meegenomen.
• Daarnaast werd ook de bevraging naar het gebruik van opvang verdiept om de relatie tussen opvang en tewerkstelling beter te begrijpen. Deze bevraging leverde een hoge respons op met 4.322 respondenten, waarvan 4.014 personen de enquête volledig beantwoordden.

Dit onderzoek is een waardevolle aanvulling op eerdere onderzoeken over het gebruik van kinderopvang en de cijfers die Opgroeien zelf rapporteert.

Op zoek naar een ander rapport of onderzoek? Neem contact op met de Kind en Gezin-Lijn