Participatie binnen Jeugdhulp

Participatie in het eigen hulpverleningstraject (micro-niveau)

De jeugdhulp streeft naar hulpverlening op maat. Elke hulpvrager, jongere én ouder geeft mee richting aan het eigen hulpverleningstraject. Dit vergt een participatieve houding van de hulpverlener. Deze staat open, luistert naar de hulpvraag en gaat vooral ook samen met het kind, de jongere en ouders aan de slag.

Participatie in het beleid van voorziening, dienst of netwerk (meso-niveau)

Participatief werken is pas mogelijk als ook de organisatie hierop inspeelt en hiervoor de voorwaarden schept. Organisaties en diensten die jeugdhulp aanbieden, scheppen mogelijkheden zodat jongeren en ouders mee kunnen denken, doen en beslissen. Zo krijgen deze inspraak in het reilen en zeilen van de dienst of voorziening die hen begeleidt en geven ze, vanuit hun oogpunt, mee vorm aan de verdere uitbouw van de hulpverlenende dienst.

Participatie in het beleid van de overheid (macro-niveau)

De jeugdhulp biedt jongeren en hun gezin de mogelijkheid om mee te denken over de organisatie van de jeugdhulp. Een vertegenwoordiging van ouders, minderjarigen, personen met een handicap, van etnisch-culturele minderheden en mensen in armoede krijgt een plaats aan de overlegtafels waar over jeugdhulp wordt beslist. Daarnaast wordt themagericht gezocht naar mogelijkheden om de ervaringen van jongeren en ouders actief in te brengen in de beleidsprocessen van de jeugdhulp.

Cliëntenorganisaties leggen zich erop toe om de participatie van jongeren en ouders in de jeugdhulp mee waar te maken. Ze vormen de ruggengraat voor het uitwerken van een cliëntperspectief in de jeugdhulp. Via hun rechtstreekse dialoog- en toonmomenten, hun adviezen, hun thematische bijdragen … spelen ze een belangrijke rol in de uitwerking van een participatieve hulpverlening.

De Vlaamse overheid kiest voor een verdere versteviging van de positie en participatie van cliënten in de Jeugdhulp. Dat blijkt uit de goedkeuring van het decreet van 21 december 2018 en de goedkeuring op de Vlaamse Regering van het Besluit Vlaamse Regering van 16 oktober 2020. Deze regelgeving maakt de erkenning en subsidiëring van cliëntenorganisaties in de jeugdhulp mogelijk. 

Het agentschap Opgroeien erkende volgende organisaties als cliëntenorganisatie:

• Cachet vzw,  een organisatie door en voor jongeren met ervaring in de jeugdhulpverlening, De initiatiefnemers van Cachet willen op een positieve manier aan de slag met ervaringen in de jeugdhulp. 
• Gezin en Handicap, gaat voluit voor gezinnen die met een handicap te maken krijgen. Met heldere informatie, vormingen en publicaties reiken ze ouders, brussen en families krachtige handvaten aan. 
• Ouders. (Ouderspunt - voormalig Oudersparticipatie Jeugdhulp Vlaanderen vzw) streeft naar een participatieve jeugdhulpverlening waarin ouders een meer prominente plaats krijgen. Zo versterken ze de positie en betrokkenheid van ouders in functie van een betere hulp aan kinderen en jongeren. 
• Ouders voor Inclusie, is een vereniging van, voor en door ouders van kinderen en jongeren met een beperking die kiezen voor inclusie. Ze willen dat alle kinderen en jongeren met een beperking aanvaard worden als volwaardige mensen en dat zij alle kansen krijgen om deel te nemen aan het maatschappelijk leven. 
• De Ouders vzw, vormt een netwerk van kinderen met een beperking. Het netwerk helpt ouders in hun zoektocht naar hulp, en ondersteunt en bundelt informatie op zijn website over organisaties, hulpmiddelen, leuke activiteiten, therapeuten en medische info. 
• Pleegzorg Vlaanderen: Als cliëntenorganisatie is Pleegzorg Vlaanderen er voor iedereen die betrokken is bij pleegzorg: pleegkinderen, - jongeren, -gasten, hun ouders, pleeggezinnen en gastgezinnen. 

Het cliëntenforum

Op 1 januari 2021 richtten de erkende cliëntenorganisaties het cliëntenforum op. Dit cliëntenforum vormt een netwerk van cliëntenorganisaties, zodat ze gebundeld - met aandacht voor de diversiteit van haar leden - een (krachtige) stem kunnen vormen bij de uitbouw van een jeugdhulpverlening die meer afgestemd is op hun vraag en noden. Het is de bedoeling om te komen tot een breed netwerk van organisaties waarbij zowel erkende cliëntenorganisaties als andere organisaties kunnen aansluiten. Tegelijk is het de opdracht van het cliëntenforum om bijkomend op zoek te gaan naar manieren om de stem van kinderen, jongeren of ouders, die geen lid zijn van een organisatie, te beluisteren en vertegenwoordigen.

Dit is de missie van het cliëntenforum: “Het Cliëntenforum realiseert mee een transparante en participatieve jeugdhulp en zet zo de samenleving in beweging om kinderen en jongeren maximaal kansrijk te laten opgroeien in hun omgeving.”