Met het decreet preventieve gezinsondersteuning wordt een groot deel van het aanbod georganiseerd vanuit de samenwerkingsverbanden Huizen van het Kind.
Een laagdrempelig aanbod opvoedingsondersteuning
De Opvoedingswinkel en de Opvoedingslijn moeten een aanbod uitbouwen voor alle opvoedingsverantwoordelijken. Hun opdracht bestaat voornamelijk uit het ter beschikking stellen van basisinformatie, beantwoorden van algemene opvoedingsvragen, geven van pedagogisch advies, zorgen voor vroegtijdige detectie en gericht doorverwijzen, stimuleren van sociale ontmoeting, uitwisselen van expertise, en sensibilisering.Het Magentaproject biedt een groepsgericht aanbod, gericht op ouders van kinderen met extra zorgnood.
- Een aanbod aan spel en ontmoeting
Spel- en ontmoetingsplaatsen richten zich voornamelijk op het stimuleren van de socialisatie en ontwikkeling van kinderen, het versterken van de vaardigheden en de draagkracht van opvoedingsverantwoordelijken, en het versterken van sociale netwerken en sociale cohesie. Bekijk ook de themapagina over ontmoeting en ontmoetingsplaatsen Een laagdrempelig ambulant aanbod preventieve gezinsondersteuning
De inloopteams (Integraal Laagdrempelig OpvoedingsOndersteuningsPunt) willen kansarme gezinnen preventief ondersteunen bij de opvoeding.
Meer specifiek gaat het over kansarme zwangere gezinnen en kansarme gezinnen met kinderen tussen 0 en 3 jaar (of 6 jaar bij niet-schoolgaande kinderen).KOALA is een geïntegreerd aanbod van ontmoeting, themagerichte groepsactiviteiten, taalstimulering en kinderopvang voor maatschappelijk kwetsbare gezinnen met kinderen tussen -9 maand en 3 jaar om de maatschappelijke participatie van deze gezinnen te verhogen.
Een mobiel aanbod preventieve gezinsondersteuning
Deze aanbodsvorm omvat een mobiel aanbod. Dit wil zeggen dat de ondersteuning hoofdzakelijk aangeboden wordt in de thuiscontext, of vertrekt vanuit de thuiscontext.
Home-Start of de Kind en Gezin-dienstverlening zijn voorbeelden van een mobiel aanbod preventieve gezinsondersteuning.De Expertisecentra Kraamzorg ondersteunen gezinnen en professionals tijdens de zwangerschap en na de bevalling met een uitgebreid informatie- en expertiseplatform.
- Een laagdrempelig aanbod preventieve gezinsondersteuning met het oog op het versterken van onderwijskansen
Dit aanbod richt zich naar aanstaande gezinnen en gezinnen met kinderen in een maatschappelijk kwetsbare positie. Ze trachten voornamelijk te werken aan de voor- en vroegschoolse ontwikkeling van kinderen (door het stimuleren van spel en taalontwikkeling), aan de ouder-kind-interactie en aan het bevorderen van sociale cohesie.
Naast het aanbod geregeld in het decreet PGO bestaan er nog heel wat meer werkwijzen en programma’s om ouders te ondersteunen.
Gezien de vele vragen, doelgroepen, aanbieders en settings waarbinnen ondersteuning aangeboden wordt, is een breed en gevarieerd aanbod wenselijk.
De piramide van opvoedingsondersteuning
Een van de manieren om het aanbod in kaart te brengen is ‘De piramide van opvoedingsondersteuning’ zoals door Van Dijk en Prinsen (2008) beschreven, waarbij de behoefte van ouders een leidend principe is.
Ouders zoeken vaak eerst ondersteuning in hun eigen sociale netwerk, zoals familie en vrienden. Dit wordt informele opvoedingsondersteuning genoemd, die laagdrempelig en niet intensief is, zonder inmenging van de overheid.
Niveau A: Informele Opvoedingsondersteuning
- Kenmerken: Laagdrempelig, vrijwillig, en niet-intensief.
- Voorbeeld: Steun van familie, vrienden of vrijwilligers.
Niveau B: Algemene Voorlichting en Advies
- Doelgroep: Alle ouders.
- Inhoud: Algemene, preventieve informatie en advies over opvoeding.
- Rol van Jeugdgezondheidszorg (JGZ): Ondersteunen van de pedagogische civil society en versterken van ouders en kinderen.
Niveau C: Lichte Opvoedhulp
- Doelgroep: Alle ouders.
- Inhoud: Vraaggericht advies, korte begeleiding en praktische hulp wanneer algemene informatie niet voldoende is.
Niveau D: Specifieke Ondersteuning voor Risicogroepen
- Doelgroep: Gezinnen met specifieke problemen of risicofactoren.
- Inhoud: Opvoedingsondersteuning gericht op specifieke groepen met problemen in de opvoeding of ontwikkeling.
De populatiebrede benadering bestrijkt alle niveaus, terwijl de risicobenadering (niveau C en D) zich richt op subgroepen waar risico’s of problemen zijn gesignaleerd.
Databank Kwaliteitsvolle Praktijken
Deze databank biedt een overzicht van goed beschreven en onderbouwde praktijken, met als doel inspirerende voorbeelden te delen met organisatoren. Ontwikkelaars en aanbieders van programma's voor ouders, kinderen en jongeren kunnen hun praktijken indienen. Hiervoor moeten zij hun praktijk in een vastgesteld sjabloon beschrijven en onderbouwen. Opgroeien|EXPOO biedt hierbij ondersteuning.
Een commissie van wetenschappers en praktijkprofessionals beoordeelt de ingediende praktijken en geeft suggesties voor verdere ontwikkeling.
De Vlaamse databank is niet bedoeld als een overzicht van effectieve interventies. Er is geen directe link tussen opname in de databank en subsidies. Dit betekent echter niet dat we – vanuit beleid, praktijk en wetenschap – niet gezamenlijk werken aan het vinden van kwaliteitsvolle werkwijzen om kinderen, jongeren en gezinnen te ondersteunen. Onderzoek naar effectieve factoren van programma’s is dan ook waardevol en gewenst.
Databank Kwaliteitsvolle Prakijken
