Kennis en vermaak
Programma’s als TikTak en Boris&Bunti zijn grappig en ontspannend en leren kinderen tegelijkertijd veel over letters, cijfers en begrippen. Naarmate ze ouder worden, zijn de (instructie)filmpjes op YouTube vaak een grote hit. Een hip dansje, klokkijken of origami, over de meest uiteenlopende onderwerpen vind je er handleidingen in woord en beeld. Er zijn ook heel wat educatieve apps voor peuters, kleuters en kinderen uit de lagere school.
Bij oudere kinderen en pubers is het 'leren' van de media minder direct zichtbaar, maar ook zij pikken allerlei informatie op die bij hun ontwikkelingsfase past. Dramaseries en soaps geven bijvoorbeeld een beeld van sociale omgangsvormen, alcoholgebruik, en seks en relatievorming. Kinderen zoeken vaak precies die mediaproducties op, die aansluiten op de zaken waar kinderen in hun ontwikkelingsfase aan toe zijn. En omgekeerd spelen kinder- en jongerenzenders in op deze interesse. Zo put het Ketnet-programma 'De dokter Bea Show' onder meer inspiratie uit de vragen die jongeren stellen aan Awel. En leggen de makers van de serie wtFOCK de scenario's voor aan een groep jongeren, wiens feedback meegenomen wordt in de herwerking van de verhaallijnen.
Interactiviteit
Digitale media worden steeds interactiever en laten de dingen niet alleen horen en zien, maar geven kinderen ook nog eens de gelegenheid om de geboden informatie in hun eigen tempo te verwerken, en het net zo lang te herhalen tot ze het begrijpen of helemaal zelf kunnen doen. De computer, smartphone of tablet laat onmiddellijk zien of iets goed of fout is. Daarbij kan een kind later terug inpikken waar het gebleven was of op welk niveau het gestopt is. Kinderen kunnen dus spelenderwijs met de media leren. Het leren wordt minder lineair, maar wel sneller en creatiever.
De digitale sociale media sluiten ook naadloos aan op de ontwikkelingsbehoeften van oudere kinderen. Rond een jaar of 10 worden vrienden en vriendinnen belangrijker. Kinderen gaan zich steeds meer op de normen van de groep richten. Ze gebruiken media vanaf die leeftijd vooral om met elkaar te communiceren en ervaringen, gedachten en meningen met elkaar uit te wisselen. De telefoon en pennenvrienden van vroeger zijn vervangen door TikTok, Instagram en andere sociale media.
Voordelen van gamen
Kinderen en jongeren scherpen heel wat vaardigheden aan door te gamen. Naast het plezier van gamen, bieden deze ook uitdagingen aan en spelen ze in op het gevoel voor competitie dat in elk van ons leeft. Sommige games bieden de mogelijkheid om verschillende rollen aan te nemen. Op die manier kunnen gamers experimenteren met verschillende karaktertrekken en vaardigheden. Gamen verbetert de oog-handcoördinatie (omdat je tegelijk moet bewegen en kijken) en het oriëntatievermogen. Games die met of tegen anderen gespeeld worden, leren de speler strategieën uitdenken, snel beslissingen nemen en samenwerken. Zo maakt de gamer tegelijkertijd gebruik van zijn sociale vaardigheden.
Gamen stimuleert de creativiteit, verhoogt de reactiesnelheid, het concentratie- en het doorzettingsvermogen. Ook recreatieve games kunnen leerrijk zijn, door de context van het spel: ze spelen zich af in middeleeuwse steden, gaan over de Tweede Wereldoorlog of kinderen pikken een woordje Engels mee.
Kansen voor kinderen met een zorgbehoefte
Er is weinig wetenschappelijk onderzoek naar kinderen met een zorgbehoefte en hun mediagebruik, maar het is wel bekend dat media die kinderen ook verschillende specifieke voordelen kan bieden (NoXqs 2013):
- Versterken van autonomie: technologie en sociale media bieden mogelijkheden om zelfstandig activiteiten te ondernemen waar vroeger hulp van een ander bij nodig was;
- Vergroten van leermogelijkheden; aangepaste technologie biedt oneindig geduld, constante begeleiding en automatische én consequente feedback. Dat vergroot de concentratie;
- Versterken leer- en werkmotivatie; de materialen zijn per kind af te stemmen op de specifieke vaardigheden;
- Inclusie bevorderen: kinderen met een zorgbehoefte kunnen ook deelnemen aan de digitale samenleving;
- Vergroten van eigenwaarde en zelfrespect; zelf initiatief nemen, zelf invloed uitoefenen, zich kunnen uiten en doen wat anderen ook doen.
Kinderen met een zorgbehoefte zijn vaak wel afhankelijk van anderen om de kansen te kunnen realiseren. Daarbij is maatwerk nodig. Ouders of opvoeders moeten beschikken over de juiste middelen en de media moeten aansluiten bij de specifieke fysieke, psychische of cognitieve behoeftes van het kind. Daarnaast moeten ouders of begeleiders ook de deskundigheid en juiste houding hebben om deze kinderen te kunnen ondersteunen bij hun mediagebruik.
