Is een onderzoek momenteel nodig?
Hoewel bij een diagnostisch onderzoek verschillende aandachtspunten zijn (bv. positief klimaat, genuanceerd interpreteren en bespreken met de ouders, ondersteuning bij het formuleren van advies naar de school …), zijn er vooral voordelen verbonden aan de keuze tot testing.
- Eerst en vooral kan een onderzoek informatie bieden over het functioneren van een kind en bijgevolg je inzichten, begrip versterken. Het is een manier om zowel sterktes, maar ook knelpunten op verscheidene domeinen te gaan bekijken.
- Mochten er zich momenteel nog geen problemen voordoen, dan kan er preventief ingespeeld worden op de vastgestelde valkuilen en kan het potentieel van het kind verder gestimuleerd worden.
- Net zoals voor ouders, kan een onderzoek voor de school heel wat gerichte tips aanleveren voor de aanpak binnen de klas.
- Wanneer een vermoeden bestaat van een dubbeldiagnose, is testing aangewezen. Een kind kan bijvoorbeeld dyslexie of autismespectrumstoornis hebben, in combinatie met hoogbegaafdheid. De aanpak voor je kind zal op school anders moeten zijn dan wanneer er geen sprake is van (hoog)begaafdheid.
- Om misdiagnoses te vermijden. Sommige hoogbegaafde kinderen kunnen gedrag vertonen dat kenmerken heeft van autismespectrumstoornis of AD(H)D terwijl dit helemaal niet aan de orde is.
Brrr, testen
Ouders hebben geregeld angst dat kinderen een testsituatie als ‘eng’ of ‘negatief zullen ervaren, en een mogelijke vaststelling kan leiden tot heel wat verwachtingen bij de omgeving of het trekken van verkeerde conclusies. Het aanspreken van een ervaren professional, met de nodige kennis over hoogbegaafdheid is daarom een voorwaarde om een kwaliteitsvol onderzoek te doen en verdere opvolging te garanderen.
Het testen van hoogbegaafde kinderen vraagt de nodige expertise: wat is de invloed van tijdsdruk, geraakt een kind in de war door voor hem of haar te gemakkelijke vragen, moet er doorgetest worden bij foutieve antwoorden enz.
Is een label nadelig?
Wanneer een onderzoek plaatsvindt, kan het vermoeden van hoogbegaafdheid al dan niet bevestigd worden. Hoewel ‘hoogbegaafdheid’ geen ‘diagnose’ is, kan er wel een vaststelling gedaan worden. Heel wat betrokkenen hebben angst voor het verkrijgen van een ‘label’ en de negatieve gevolgen dat dit label met zich mee kan brengen. De manier waarop deze boodschap wordt overgebracht is belangrijk. Uit ervaring weten we dat heel wat hoogbegaafde kinderen zich ‘anders voelen’ en het label ‘snel denken’ of ‘hoogbegaafdheid’ vaak heel wat opluchting met zich meebrengt. Het biedt een verklaring voor hun gevoel van anders zijn, erkenning en herkenning voor hun eigenheid. Wanneer zelfinzicht versterkt wordt, kunnen kinderen ook zelf waakzaam leren zijn voor hun valkuilen en tijdig moeilijkheden leren signaleren. Bovendien kunnen veranderingen thuis, en op school op deze manier gekaderd worden. Een goede ondersteuning bij het geven van psycho-educatie is een vereiste.
Op welke manier hoogbegaafdheid vaststellen?
Wanneer er beslist wordt om een psychologisch onderzoek uit te voeren, wordt vaak aangevangen met de afname van een intelligentietest. Zoals eerder benoemd, dient men de resultaten voorzichtig te interpreteren en mag de grens van 130 niet rigide gehanteerd worden voor verder advies. Het is belangrijk om een kind te laten testen in een praktijk met ervaring in hoogbegaafdheid, aangezien de standaard intelligentietesten niet altijd effectief zijn in het opsporen van hoogbegaafdheid bij kinderen.
- Een intelligentietesting kan vooral als een hulpmiddel bekeken worden, dat sterktes en zwaktes bij kinderen en jongeren in kaart kan brengen. Ook de werkhouding, het omgaan met uitdagingen en falen, mate van doorzettingsvermogen, kunnen nagegaan worden.
- Naast een intelligentiemeting kunnen ook schoolse toetsen meer inzicht geven in de leerstof en vaardigheden die een kind beheerst. Sommige sterke kinderen kunnen een uitgesproken schoolse voorsprong hebben. Daarentegen kunnen hoogbegaafden ook wel eens moeilijkheden vertonen bij het automatiseren van bijvoorbeeld rekenmethodieken. Een inschatting maken van hun schoolse vaardigheden en aanpak van taken is dus belangrijk om ook de school een correct advies te bieden.
- Ten slotte is het sterk aangewezen om ook inzicht te krijgen in het sociaal-emotioneel functioneren van een kind of jongere. Zowel gesprekjes, vragenlijsten en belevingsopdrachten kunnen daarvoor gekozen worden. Dit is bovendien een middel om de aanwezigheid van zijnskenmerken in kaart te brengen.
