Adoptie is letterlijk het aannemen van een kind. Het belangrijkste kenmerk van (volle) adoptie is dat de familieband met de geboorteouders door de adoptie verbroken wordt. Een adoptiekind is dus na het adoptievonnis van de rechter het kind van zijn adoptieouders. Er ontstaat een nieuwe, juridische familieband, met alle rechten en plichten die daarbij horen.
Volle en gewone adoptie
In België bestaan er twee soorten adoptie: een volle en gewone adoptie. Bij een volle adoptie krijgt het kind (en zijn afstammelingen) dezelfde rechten en plichten als was het kind geboren uit de adoptieouder(s). De wettelijke band met de oorspronkelijke ouder(s) wordt dan volledig verbroken. Deze vorm van adoptie is enkel mogelijk bij minderjarigen. De gewone adoptie creëert tussen het kind en de adoptieouders dezelfde band als bij een volle adoptie, maar het kind behoudt ook rechten en plichten in zijn oorspronkelijke familie.
Adoptie van een gekend en ongekend kind
De meeste kandidaat-adoptieouders starten een adoptieprocedure zonder te weten welk kind ze zullen adopteren. Dat noemen we de adoptie van een ongekend kind. Je kan echter ook een gekend kind adopteren, bijvoorbeeld uit de familie. Het gaat dan om stiefkinderen, nichten, neven,…
Gesloten en open adoptie
Wanneer men spreekt over een ‘open of gesloten adoptie’, doelt men meestal op de mate van openheid die er bestaat in de adoptie en de wettelijke verankering hiervan. Het kan hierbij gaan van toegang tot gegevens over geregeld contact tussen het kind en zijn eerste ouders tot eerste ouders die een deel van de opvoeding van het kind voor hun rekening nemen. Openheid in adoptie is in Vlaanderen niet juridisch geregeld. De mate van openheid wordt individueel ingevuld van adoptiegezin tot adoptiegezin.
Momenteel wordt er gewerkt aan een hervorming van de adoptiewetgeving. De Vlaamse Regering stelt hierbij dat het concept van ‘meerouderschap’ (waarbij de eerste ouders voor zover mogelijk betrokken blijven) een belangrijke basisgedachte moet zijn bij adoptie. Mogelijks zal openheid binnen adoptie in de toekomst een sterkere verankering kennen in de Vlaamse wetgeving.
Interlandelijke en binnenlandse adoptie van een ongekend kind: wie doet wat?
Het VCA is de dienst binnen Kind en Gezin die optreedt als Vlaamse centrale autoriteit inzake adoptie.
Om een minderjarige te mogen adopteren moet je een voorbereiding volgen. Deze voorbereiding wordt georganiseerd door Steunpunt Adoptie. Vervolgens moet je geschikt verklaard worden door de familierechter. Met het positief vonnis kan je naar een dienst gaan die de adoptie bemiddelt of je kiest voor een zelfstandige adoptie.
Binnenlandse adoptie wordt in Vlaanderen opgevolgd door Adoptiehuis.
Buitenlandse adoptie in Vlaanderen.
De laatste jaren is er een dalende trend in het aantal adopties dat plaatsvindt. In de activiteitenverslagen van VCA kan je een overzicht terugvinden.
De adoptiedriehoek
De drie partijen die betrokken zijn bij adoptie: de geboorteouders, de geadopteerde en de adoptieouders, worden ook wel de adoptiedriehoek genoemd. Vroeger lag het accent bij adoptie op het verbreken van banden en contact. Nu krijgt het verbinden meer nadruk. De adoptiedriehoek is door de aandacht voor openheid bij adoptie steeds minder alleen maar een theoretisch model. Steeds vaker hebben de leden van de adoptiedriehoek contact met elkaar.
