Veelgestelde vragen over kinderopvang

Wanneer een organisator met minstens 12 vergunningen voor gezins- of groepsopvang een aanvraag indient voor hetzelfde type opvang, komt deze in aanmerking voor een vrijstelling van alle onderdelen van het starterstraject. Dit betekent dat de organisator een vereenvoudigde vergunningsprocedure kan volgen, wat de aanvraag sneller maakt.

Voor nieuwe aangesloten onthaalouders organiseert de organisator wel een traject gezinsopvang, waarin zij worden voorbereid op hun functie.

Meer weten? Lees verder over het traject gezinsopvang voor startende onthaalouders op onze website.

In je arbeidsovereenkomst staat vermeld of je een geheimhoudingsovereenkomst hebt. Dit is een afspraak tussen jou en je werkgever. Opgroeien speelt hierin geen rol en komt hier niet in tussen.

• De aanvraagtijd voor een wijziging van gezinsopvang naar groepsopvang en omgekeerd is dezelfde. In beide gevallen gaat het om een wijziging van opvangvorm, waardoor de organisator het starterstraject moet doorlopen.
• Houd er rekening mee dat de vereiste documenten bij de vergunningsaanvraag verschillen naargelang het type opvang. De beslissingstermijnen voor beide aanvragen blijven echter gelijk.

Meer informatie over de procedure en het aanvraagformulier vind je op onze website.

Duurzame opvang betekent een kwalitatieve en toekomstgerichte kinderopvang met een lange termijnvisie. Dit houdt in dat je als organisator:

✔ Werkt vanuit een duidelijke missie en visie die richting geeft aan je opvang.
✔ Een flexibel beleid voert dat inspeelt op veranderingen en voldoet aan de regelgeving.
✔ Jezelf als ondernemer kritisch en strategisch positioneert binnen de kinderopvangsector.
✔ Blijft innoveren en up-to-date blijft met nieuwe inzichten en ontwikkelingen.
✔ Sterk inzet op beleidsvoerend vermogen om een stabiele en kwalitatieve opvang te garanderen.

Wil je meer weten over hoe je een duurzame opvang opbouwt? Bezoek onze website voor meer informatie.

Ja, je kan beleidsvoerend vermogen aantonen op basis van werkervaring in een andere sector. Belangrijk is dat je duidelijk maakt hoe je deze ervaring zal inzetten als organisator van een kinderopvang.

Een kwalitatieve en duurzame kinderopvang vereist een sterk beleidsvoerend vermogen, gebaseerd op de zes dragers:

✔ Duidelijk leiderschap – Visie ontwikkelen en richting geven.
✔ Geïntegreerde aanpak – Beleid en praktijk op elkaar afstemmen.
✔ Reflectieve, proactieve en reactieve houding – Leren uit ervaring en inspelen op veranderingen.
✔ Innovatieve houding – Vernieuwend denken en handelen.
✔ Doeltreffende communicatie en transparantie – Duidelijke en open communicatie met medewerkers, ouders en instanties.
✔ Samenwerking – Partnerschappen aangaan en effectief samenwerken.

Lees verder over beleidsvoerend vermogen op onze website.

Ja, voor zowel verantwoordelijken als kinderbegeleiders gelden specifieke kwalificatievereisten.

Er is een onderscheid in kwalificatievereisten afhankelijk van de grootte van de opvanglocatie:

• Locaties tot 18 plaatsen
• Locaties vanaf 19 plaatsen

Alle details over de vereiste kwalificaties en attesten zijn terug te vinden in de volgende documenten:

• Brochure kwalificaties en attesten
• Schema kwalificaties tot 18 plaatsen
• Schema kwalificaties vanaf 19 plaatsen

Ja, je moet bij de start voldoen aan alle startvoorwaarden. Dit betekent dat je vooraf de verplichte documenten moet hebben, zoals:

• De vereiste kwalificaties
• Een uittreksel uit het strafregister
• Een brandweerattest A of B
• Een verslag over de infrastructuur

Uitzondering voor kinderbegeleiders in groepsopvang
Een kinderbegeleider groepsopvang kan zonder kwalificatie starten als:

• De kinderbegeleider een bewijs heeft van een actief kwalificerend traject, zoals:
  • Een inschrijvingsbewijs voor een opleiding die leidt tot het vereiste kwalificatiebewijs.
  • Een bewijs van een EVC-traject (Eerder Verworven Competenties) via een erkend EVC-testcentrum.
• De kinderbegeleider wordt ondersteund op de werkplek.
• Per kinderbegeleider (1 VTE) in een kwalificerend traject zijn er binnen de organisator minstens 3 voltijdse gekwalificeerde kinderbegeleiders (of begeleiders met een goedgekeurde afwijking). Dit geldt op organisatieniveau en niet per opvanglocatie.
• Er in de opvanglocatie altijd minstens één gekwalificeerde kinderbegeleider (of begeleider met een goedgekeurde afwijking) aanwezig is.

Meer informatie over de kwalificatievereisten voor kinderopvang is te vinden op onze website.

Nee, vanaf 1 juli 2024 is het attest van kennis van organisatorisch beheer niet meer verplicht.

Bij een nieuwe vergunningsaanvraag moet een organisator wel een starterstraject doorlopen. Dit geldt ook in de volgende situaties:

• Wanneer je een bestaande locatie overneemt.
• Wanneer je een nieuwe opvanglocatie start.
• Wanneer je overstapt naar een ander opvangtype.

Meer informatie over het starterstraject is te vinden op onze website.

Ja, dat kan. Een verantwoordelijke mag inspringen als kinderbegeleider, maar moet dit correct registreren.

Het is verplicht om bij te houden onder welke rol je op welke momenten werkt. Deze registratie is belangrijk om te garanderen dat er op elk moment voldoende kinderbegeleiders aanwezig zijn in verhouding tot het aantal kinderen in de opvang.

Ja, je kan de kwalificatie voor kinderbegeleider behalen via zelfstudie of afstandsonderwijs, maar enkel als de opleiding leidt tot een erkend certificaat of diploma. Niet alle opleidingen die online of via afstandsonderwijs worden aangeboden, voldoen aan de officiële kwalificatievereisten.

Welke certificaten zijn geldig?
Let op voor misleidende reclame over erkende diploma’s. Sommige aanbieders claimen erkend te zijn door de Vlaamse overheid, terwijl hun documenten geen officiële studiebewijzen zijn volgens het Ministerie van Onderwijs en Vorming en dus geen formele waarde hebben.

Lees meer op onze website.

Twijfel je of een opleiding aan de vereisten voldoet? Neem contact op met Kind en Gezin | Opgroeien voor meer informatie.

Vrijwilligerswerk valt onder de wetgeving over vrijwilligers. Dit betekent dat er specifieke regels en rechten van toepassing zijn op vrijwilligers binnen de kinderopvang.

Voor vragen over het werken met vrijwilligers in jouw kinderopvang neem je best contact op met je sociaal secretariaat of met het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw voor meer informatie en ondersteuning.

Via het structureel instroomkanaal (IKA) kan je medewerkers aantrekken die gemotiveerd zijn om in de kinderopvang te werken, maar nog niet over het juiste diploma beschikken. Zij kunnen een opleiding volgen terwijl ze als werknemer aan de slag gaan.

Als werkgever kan je:

• Medewerkers in dienst nemen die nog een diploma moeten behalen.
• Een tussenkomst in de schoolkosten voorzien voor de werknemer.
• Bij VIVO een subsidie aanvragen voor coaching en begeleiding op de werkvloer.

Meer informatie over de voorwaarden en aanvraagprocedure is te vinden op de website van VIVO.

Nee, een organisator heeft geen specifiek diploma nodig. Wel is het essentieel om over voldoende beleidsvoerend vermogen te beschikken om een kwaliteitsvolle en duurzame kinderopvang te realiseren.

Neem je naast je rol als organisator ook taken op als verantwoordelijke of kinderbegeleider? Dan moet je wel voldoen aan de kwalificatievereisten die bij die functie horen.

Lees er meer over op onze website.

Nee, Opgroeien en Mentes voeren vooraf geen controle uit op de locatie.

Je kan zelf nagaan of de infrastructuur kwaliteitsvol en geschikt is voor het aantal kinderen door gebruik te maken van de afvinklijst en rekenmodule van VIPA. De VIPA-tips helpen om aan de vereisten te voldoen.

Voor groepsopvang controleert Opgroeien of aan de voorwaarden is voldaan op basis van de volgende documenten:

• Brandveiligheidsattest A of B – Dit attest is verplicht en wordt aangevraagd bij de burgemeester van de gemeente. De infrastructuur moet voldoen aan de brandveiligheidsvoorschriften. Meer info vind je op de website.
• Verslag infrastructuur – Zorginspectie voert een plaatsbezoek uit en levert een verslag af met een positief of negatief advies.
• Opportuniteitsadvies – Dit kan vereist zijn voor de vergunning groepsopvang.

Meer informatie over deze vereisten en procedures is te vinden op de website.

Op het moment dat je een vergunning aanvraagt, moet je al voldoen aan de startvoorwaarden, waaronder het beschikken over een definitieve locatie.

Bij de vergunningsaanvraag voeg je de verplichte documenten toe, zoals informatie over de locatie en de nodige attesten.

Meer details over de procedure en de vereiste documenten vind je op onze website.

• Ja. Wanneer je het intentieformulier indient moet je een ondernemingsnummer hebben. Dit ondernemingsnummer hoeft nog niet actief te zijn. Je betaalt hiervoor een eenmalige opstartkost, maar je hoeft nog geen sociale kosten te betalen.
• Een ondernemingsnummer aanvragen kan via een erkend ondernemingsloket of via de boekhouder. Ook UNIZO of ondersteuningsorganisatie Mentes kunnen je hierbij verder wegwijs maken.
• Meer informatie over een ondernemingsnummer vind je terug op de website van VLAIO.  

Ja, dat kan, Bij elke nieuwe vergunningsaanvraag moet je het starterstraject doorlopen waarin je beleidsvoerend vermogen wordt beoordeeld. 

Ja, dat kan. Meer informatie over een ondernemingsnummer vind je terug op de website van VLAIO . 

Neen, dit hoeft niet. Je kan hetzelfde ondernemingsnummer gebruiken. 

•  De gekozen rechtsvorm hangt af van de situatie en keuze van de organisator. Kies een rechtsvorm die het best past bij jouw situatie. Denk bijvoorbeeld aan aansprakelijkheid en samenwerken met anderen. Meer informatie over de keuze voor een ondernemingsvorm vind je op de website van VLAIO 
• Je kan de keuze van je rechtsvorm bespreken met een boekhouder of een ondersteuningsorganisatie. 

Ja, dat kan. Jullie kunnen samen een opvang starten zonder bijkomend personeel aan te werven.

Houd er wel rekening mee dat er altijd voldoende bezetting moet zijn. Voorzie daarom een duidelijke oplossing voor afwezigheden, zodat de continuïteit en kwaliteit van de opvang gegarandeerd blijven.

Nee, Mentes en Opgroeien geven hierover geen advies.

Wil je een boekhouder vinden met ervaring in de kinderopvangsector? Dan kan je:

• Kinderopvangorganisatoren in jouw buurt vragen naar hun ervaringen en aanbevelingen.
• Boekhouders contacteren en nagaan of zij andere kinderdagverblijven in hun klantenbestand hebben.

Zo kan je een boekhouder kiezen die vertrouwd is met de specifieke regelgeving en financiële aspecten van kinderopvang.

Voor vragen over je belastingen neem je best contact op met je boekhouder, je plaatselijk belastingkantoor of het contactcenter van de FOD Financiën. 

Ja, dat kan. Jullie kunnen samen een groepsopvang starten, maar het is belangrijk om na te denken over de ondernemingsvorm. Dit kan bijvoorbeeld als vennoten of bestuurders binnen een vennootschap of organisatie.

Opgroeien vraagt om één verantwoordelijke door te geven die voldoet aan de kwalificatievereisten. De andere persoon kan wel als medeverantwoordelijke worden tewerkgesteld.

Meer informatie over de vereisten en ondernemingsvormen is te vinden op onze website.

• Via de website van UNIZO kan je een financieel kompas, specifiek voor kinderopvang, raadplegen. Hiermee kan je een simulatie maken. Financieel kompas kinderopvang
• Het financieel beleid komt aan bod tijdens het begeleidingstraject.  

Ja, wanneer je een locatie overneemt en zelf organisator bent, moet je een aanvraag vergunning wegens overname indienen. Dit houdt in dat je alle vereiste documenten aanlevert om de aanvraag te vervolledigen.

Meer informatie over de procedure en de nodige documenten vind je op onze website.

Moet je een opportuniteitsadvies vragen bij een lokaal bestuur bij een overname?

Nee, een opportuniteitsadvies is niet nodig bij een overname of een wijziging van de rechtsvorm van een bestaande opvanglocatie.

Sinds 1 januari 2022 is een opportuniteitsadvies van het lokaal bestuur wél verplicht bij:

• Een nieuwe vergunning voor een locatie groepsopvang.
• Een nieuwe vergunningsaanvraag na een eerdere weigering of opheffing van een vergunning.
• Verhuis van de opvanglocatie, zowel binnen als buiten de gemeente.
• Uitbreiding van het aantal vergunde plaatsen met minstens 9 plaatsen.
• Wijziging van gezinsopvang naar groepsopvang.

Meer informatie over het opportuniteitsadvies is te vinden op onze website

Nee, de subsidies van de overlater worden niet automatisch overgedragen bij een overname.

De overlater, die recht heeft op subsidies, kan bij een overname of wijziging van de rechtsvorm afstand doen van zijn recht op voorbehoud van de subsidie. Hierdoor krijgt de organisator-overnemer de mogelijkheid om zelf subsidies aan te vragen.

Meer informatie over de voorwaarden en aanvraagprocedure is te vinden op onze website.

De kindratio bepaalt het maximaal aantal kinderen dat een kinderbegeleider tegelijkertijd mag opvangen.

Voor groepsopvang en samenwerkende onthaalouders

• Baby’s, peuters en schoolkinderen tot en met de lagere school tellen mee.

Voor alleenwerkende onthaalouders

• Baby’s, peuters en schoolkinderen tot en met de lagere school tellen mee.
• Kinderen uit het gezin (eigen kinderen, kinderen van de partner, pleegkinderen, …) tellen mee tot en met de kleuterklas, als ze in de opvang aanwezig zijn.
• Kleinkinderen tellen mee tot het einde van de lagere school. Wonen ze bij de grootouders, dan tellen ze mee tot het einde van de kleuterschool.
• Vriendjes tot en met de lagere school tellen mee, tenzij een andere volwassene aanwezig is en voor hen zorgt.

Lees meer op onze website.

Nee, als nieuwe organisator ben je niet verplicht om onmiddellijk de nieuwe kindratio toe te passen. Net zoals andere organisatoren heb je tot 31 december 2026 de tijd om hieraan te voldoen.

Bij het inschrijvingsbeleid is het wel belangrijk om rekening te houden met de aanpassing, aangezien de nieuwe ratio vanaf 1 januari 2027 van kracht wordt.

Lees meer op onze website.

Per organisator wordt er een administratieve kost van 350 euro aangerekend. 

Neen, dat is niet nodig. Organisatoren en kandidaat-organisatoren die vanaf 1 juli 2024 een vergunning indienen moeten het starterstraject volgen. 

Indien je later een nieuwe vergunning aanvraagt, moet je wel het starterstraject doorlopen. 

Nee, één persoon binnen de organisatie is voldoende om het starterstraject te doorlopen.

Deze persoon:

• Vult het intentieformulier in
• Neemt deel aan het kennismakingsgesprek
• Volgt het begeleidingstraject bij Mentes

Belangrijk is dat deze persoon gemachtigd is om te handelen in naam van de organisator.

Het is wel mogelijk dat meerdere personen deelnemen aan het kennismakingsgesprek of het begeleidingstraject, maar dit is niet verplicht.

Neen dit hoeft niet. Het advies van Mentes blijft 24 maanden geldig. Als je attest niet meer geldig is, zal je het starterstraject opnieuw moeten doorlopen. 

Nee, dat is niet nodig. De infosessie die je hebt gevolgd, blijft maximaal 24 maanden geldig.

Opgroeien houdt een deelnemerslijst bij en kan dus nagaan of je al hebt deelgenomen. Je kan dus op een later moment nog een intentieformulier indienen, zolang je infosessie binnen die termijn valt.

Neen, dit kan niet. Je moet alle stappen achtereenvolgend doorlopen. 

In je arbeidsovereenkomst staat of je al dan niet een geheimhoudingsovereenkomst hebt. Opgroeien komt hier niet in tussen.  

Ja, dat kan. Het attest van Mentes is 24 maanden geldig na het afronden van het starterstraject. 

Nee, een vrijstelling wordt niet toegekend louter op basis van het aantal jaren werkervaring.

Je moet ook kunnen aantonen dat je voldoende beleidsvoerend vermogen hebt om kinderopvang te organiseren. Dit gebeurt op basis van je ervaring in de kinderopvang of een gelijkaardige activiteit.

Nee, je bent niet te vroeg gestart. Je begint best tijdig met de voorbereiding van je opvangplannen.

Het attest dat je krijgt na het afronden van het starterstraject is 24 maanden geldig. Dat betekent dat je voldoende ruimte hebt om je opvang op te starten.

Meer informatie over de stappen en geldigheid vind je in de procedure van het starterstraject op onze website.

Ja, tenzij je van Opgroeien een vrijstelling krijgt. Opgroeien kan een (kandidaat-) organisator vrijstellen voor het kennismakingsgesprek en/of het begeleidingstraject.  

De duur van het starterstraject is moeilijk exact te bepalen, omdat dit afhangt van het traject dat je bij Mentes kiest en van je individuele noden als starter.

Daarnaast moet je tijdens het traject bij Mentes ook een aantal stappen doorlopen bij Opgroeien.

Voor een goede planning hou je best rekening met:

• De data van de infosessies
• De doorlooptijd van het begeleidingstraject
• De inschrijvingsperiode bij Mentes

Meer informatie over de procedure, de infosessies en de data van het begeleidingstraject vind je terug op de website.