Praktijk

De Katrol Oostende

Wat is het?

De Katrol biedt studie en gezinsondersteuning aan huis bij kansarme, kwetsbare gezinnen. Studenten uit sociaal/pedagogische opleidingen bieden 2 tot 3x per week ondersteuning aan huis en ondersteunen het gezin bij hun hulpvraag. De studenten worden hierbij nauw opgevolgd en gecoacht door een ankerfiguur, die tevens de vertrouwensfiguur is van het gezin. We gaan aan de slag met alle hulpvragen binnen het gezin, betrekken hierbij alle kinderen en hun ouders en werken op tempo van het gezin.

Ontstaan

In 2002 werd op 17 oktober vanuit kansarme ouders geuit dat zij wilden dat hun kinderen het beter zouden stellen dan zijzelf en dat een diploma hierbij zou kunnen helpen. Daarnaast uitten zij de wens dat hulpverleners en leerkrachten zouden stoppen met altijd over hen te praten, maar met hen zouden praten. Ervaren welzijnswerkers Mieke Verhulst en Jean-Pierre Markey staken de koppen bij elkaar en bedachten een systeem om aan beide hulpvragen van de ouders tegemoet te komen. In 2004 was VZW De Katrol Oostende een feit. In 2014 werd De Katrol Oostende erkend als Expertisecentrum De Katrol Oostende en ondertussen zijn er reeds zo’n 35 tal Katrolwerkingen actief in Vlaanderen, en 1 in Rotterdam.

Opzet en doelstellingen

Kansarme kinderen kansrijker maken: Via laagdrempelige ondersteuning aan huis wordt gewerkt aan het algemeen welzijn van het kind. Vaak worden kinderen aangemeld omdat er problemen zijn rond het schoolse. Wanneer wij in het gezin aanwezig zijn kijken we waarom het schoolse precies moeilijk loopt en pakken we alle randfactoren samen met ouders en kinderen aan. Hierbij is oog voor de algemene ontwikkeling van het kind, materiele noden, psychische noden, relationele noden, emotionele noden, motivatie, enz.…
Ouderbetrokkenheid verhogen, ouders empoweren en een studiecultuur binnen het gezin introduceren. Wanneer ouders geconfronteerd worden met tal van problematieken of wanneer zij zelf weinig vertrouwen hebben in hun eigen kunnen is het niet altijd evident om altijd even betrokken te zijn op de schoolloopbaan van de kinderen, of om deze betrokkenheid op een wijze te uiten zoals dit soms wordt verwacht. We gaan aan de slag met mogelijke struikelblokken of drempels op verschillende levensdomeinen (financieel, materieel, emotioneel, psychisch, medisch, relationeel, enz.…) zodat de ouders weer wat meer ruimte krijgen en wat meer vat krijgen op het eigen leven. Door het betrekken van de ouders tijdens de ondersteuning geeft de student al tips en tools mee met de ouders via modelling, via de manier waarop zij zaken aanpakken bij de kinderen, via de manier waarop zij communiceren met de kinderen, hoe zij de kinderen belonen, kunnen motiveren, enz.… Op die manier krijgt de ouders tips over hoe het ook anders kan. Ouders worden positief bekrachtigt voor alle inspanningen die zij leveren en zij worden erkend in de moeilijkheden die zij ervaren.
Toekomstige hulpverleners en leerkrachten de kans bieden de doelgroep te leren kennen. Door studenten ondersteuning te laten bieden bij de gezinnen aan huis ervaren zij met welke mogelijke drempels en moeilijkheden een gezin kan worden geconfronteerd. Aan de hand van zowel individuele als groepsgesprekken en vorming wordt de student gecoacht in het ontwikkelen van een eigen professionele identiteit.

Wanneer wordt het project als ‘geslaagd’ of ‘betekenisvol’ beschouwd.

Het project is voor ons geslaagd als we een moeder zover krijgen naar het oudercontact te durven gaan, het is geslaagd als het kind het zelfvertrouwen heeft ontwikkeld om in de klas een vraag te durven stellen, het is een succesverhaal als we merken dat een student een positieve stage heeft doorlopen en wij fier zijn op de toekomstige collega die wij aan het werkveld kunnen afleveren, het is een winst als wij kinderen kunnen laten deelnemen aan sport/cultuur/spel, als we de ouders hebben kunnen ondersteunen in het vinden van tewerkstelling of in het behalen van hun rijbewijs, … Op elk levensdomein, in elk gezin, bij elk kind of elke ouder zijn er altijd successen te behalen, elke stap die je met een gezin kunt zetten in is een winst, elke kans die je een kind kunt laten grijpen die het zonder de ondersteuning misschien niet had kunnen grijpen is voor ons een geslaagd traject. Een kind dat zich veiliger voelt, een ouder die een netwerk heeft gevonden, al deze dingen zorgen ervoor dat wij geloven in het werk dat wij dag in dag uit leveren.

Doelpubliek

VZW De Katrol Oostende biedt ondersteuning aan kansarme of kwetsbare gezinnen. In eerste instantie was de focusgroep kinderen uit het 3e kleuter, 1e en 2e leerjaar, een 5 tal jaar geleden zijn wij echter ook opgestart met babycoach waarbij de focus lag op toekomstige ouders. Op dit moment zijn wij ook aan het uitzoeken of we kunnen uitbreiden naar jongeren uit de eerste graad secundair, al ondersteunen we deze en oudere jongeren nu ook al occasioneel.

Elk kind dat in het gezin aanwezig is wordt bij de ondersteuning betrokken, we focussen ons dus niet enkel op het aangemelde kind.

Elk gezin dat wordt aangemeld of zich aanmeld wordt door een ankerfiguur bezocht. Samen met het gezin worden de noden in kaart gebracht en wordt bekeken of wij iets kunnen betekenen voor het gezin of als wij hen kunnen doorverwijzen naar andere instanties. Indien meer gespecialiseerde hulp is aangewezen ondersteunen wij het gezin tot het gezin de hulp krijgt waar zij nood aan hebben.

Werkwijze

Aanmelding en intake

Een gezin kan bij ons worden aangemeld via alle mogelijke kanalen (school, sociaal huis, andere sociale organisaties, mond aan mond reclame, ouders melden zichzelf aan, …). Wij starten enkel op met akkoord van de ouders. Na de aanmelding gaat de ankerfiguur op huisbezoek voor een kennismakingsgesprek. De ankerfiguur toetst de noden en vragen van het gezin af en legt de werking van De Katrol uit. De ouders zijn vrij om al dan niet in te stemmen met de ondersteuning. In afwachting van een student houdt de ankerfiguur contact met het gezin zodat zij steeds een contactpersoon hebben waarbij zij hun hulpvragen kwijt kunnen. De studenten worden gematcht aan de gezinnen naar gelang de noden van het gezin en de opleiding van de student. Er wordt ook gepolst naar de draagkracht van de studenten en hun ervaring. Op basis daarvan wordt ingeschat welke student bij welk gezin past. Tussen student en ankerfiguur is er wekelijks meermaals contact om alles goed door te spreken en om te kijken wie welke hulpvraag binnen het gezin op zich neemt. Niet alleen de hulpvragen van de gezinnen worden hierbij besproken, maar ook het persoonlijk groeiproces van de student. Daarnaast krijgt de student ook wekelijks vorming rond het methodisch kader en de sociale kaart. De ankerfiguur gaat mee voor de eerste kennismaking tussen student en gezin, vanaf de 2e ondersteuning gaat de student alleen. Tussentijds en op het einde van de ondersteuning volgt steeds een evaluatie van de voorbije periode waarbij ook de gezinnen worden bevraagd naar hun ervaring met de student.

Ondersteuning

Vaak worden gezinnen bij ons aangemeld omdat er moeilijkheden worden ervaren rond het schools gebeuren. Vanuit onze organisatie gaan wij aan huis en brengen wij in kaart waarom dit schoolse precies moeilijk verloopt. Tal van factoren kunnen ervoor zorgen dat het schoolse thuis weinig of geen ruimte krijgt. Alle drempels worden door onze studenten en ankerfiguren in kaart gebracht en samen met de ouders wordt er gezocht naar wat en hoe we bepaalde zaken kunnen aanpakken of naar welke, meer gespecialiseerde diensten de ouders toe kunnen stappen om deze zaken aan te pakken. Het is zo dat wij het gezin niet enkel doorverwijzen. Wij gaan samen met de ouder op pad zodat zij zeker bij de juiste dienst terecht komen en niet van het kastje naar de muur worden gestuurd. Het is zo dat er voor heel wat organisaties een wachtlijst bestaat. Wij blijven het gezin ondersteunen tot meer gespecialiseerde hulp kan worden opgestart. Dan zetten wij, in overleg met de betrokken diensten en de ouders, een stap achteruit

Partnerschappen

De Katrol heeft heel wat verschillende partnerschappen of samenwerkingsverbanden. In eerste instantie is er de samenwerking met de gezinnen. De ondersteuning die wij bieden is vrijblijvend, wanneer ouders de ondersteuning wensen stop te zetten, dan kan dit. Er is een goede samenwerking met de basisscholen, in eerste instantie in kader van doorverwijzing, maar ook inzake verdere opvolging van het gezin. De ankerfiguren werken hiertoe nauw samen met de brugfiguren en zorgcoördinatoren.

Daarnaast hebben we ook een sterk partnerschap met het netwerk Huis van het Kind, dienst Onderwijs en tal van andere sociale organisaties binnen het lokaal netwerk van de stad. Wij vinden het belangrijk dat de ankerfiguur een figuur is van de wijk die ook weet wat er reilt, zeilt en leeft binnen de wijk. Die het aanbod van bestaande diensten kent binnen de wijk enz. Door het bewerkstelligen van een nauwe samenwerking met alle partners binnen de wijk proberen we ervoor te zorgen dat er zo weinig mogelijk kinderen en ouders door de mazen van het net glippen en proberen we een zorgcontinuüm voor het gezin te garanderen. Duidelijke afspraken en een vlotte samenwerking tussen alle betrokken partners komt de gezinnen enkel ten goede.

Uiteraard zijn er ook samenwerkingsverbanden met tal van hogescholen en universiteiten in kader van de toeleiding van studenten. Zonder studenten kan onze werking niet functioneren. We zitten dan ook in verschillende werkveldcommissies van diverse opleidingen en werken samen met verschillende opleidingen nieuwe trajecten uit.

Rechten

De ankerfiguren zijn ondertussen wandelende sociale kaarten. Zij volgen regelmatig opleidingen, webinars, enz. bij om steeds op de hoogte te zijn van de nieuwe ontwikkelingen op vlak van welzijn van ouders en kinderen. In eerste instantie wordt gekeken naar het recht op bed-bad-brood en worden de nodige stappen gezet indien deze basisrechten niet kunnen worden gegarandeerd. Daarnaast wordt er ook verder gekeken naar de verdere ontwikkeling van het kind en bvb. Het recht op vrijetijd, privacy, onderwijs, gehoord worden, enz. Alles wordt besproken met de ouders en indien nodig worden externe organisaties ingeschakeld. Bij gezinnen waar nodig wordt ook steeds overlegd met de assistenten van het sociaal huis om na te gaan of het gezin nog bepaalde rechten heeft die nog niet werden aangevraagd. Alle vrijwilligers en studenten dienen een uittreksel van hun strafregister model 2 te kunnen voorleggen.De Katrol is mee partner in het netwerk Huis van het Kind, waarbij de visie van het netwerk vertrekt vanuit de Kinderrechten. Wij zullen er als organisatie dan ook alles aan doen om deze te behartigen.

Afronding

Werken op tempo van het gezin is een belangrijk punt binnen onze visie. Van daaruit kunnen wij geen vaste termijn kleven op de periode van ondersteuning. De ondersteuning wordt afgerond door de ankerfiguur die dat gezin tot op dat moment volgde. Belangrijke criteria waarmee rekening worden gehouden zijn: de aanwezige problematieken binnen het gezin; de zelfredzaamheid en het netwerk dat het gezin omringd. De afronding gebeurd geleidelijk en wordt besproken met de ouders. In een eerste fase worden zij “on hold” gezet, dit betekent dat er dan geen nieuwe student wordt opgestart. Bij het uitblijven van nieuwe hulpvragen of noden gaat het gezin over naar “mission accomplished”. Een gezin kan op latere termijn altijd opnieuw ondersteuning aanvragen, zij weten ook dat zij ons steeds kunnen contacteren mochten er zich opnieuw moeilijkheden voordoen.

Sterktes

Het werken met studenten zorgt ervoor dat dit minder bedreigend over komt voor het gezin. Deze werkwijze wordt door de gezinnen als minder bedreigend ervaren. Zij weten dat de studenten zelf in een lerende positie zijn…
Het werken met studenten is ook een sterkte op financieel vlak. Met minder middelen kunnen meer gezinnen op intensievere wijze worden ondersteund. De studenten zijn de voelsprieten van de ankerfiguur binnen de gezinnen.
Het werken met studenten zorgt er ook voor dat wij zelf input en invloed kunnen hebben op de toekomstige collega’s binnen onderwijs en het welzijnslandschap. Hoe meer tools en info wij de studenten kunnen meegeven, hoe sterker zij worden als professionele kracht.
Vrijwilligheid: Wij starten enkel op als de gezinnen dit willen en wij stoppen de ondersteuning ook als zij dit niet meer willen. Dit zorgt ervoor dat alle gezinnen zelf willen dat er iemand aan huis komt. Dit zorgt voor medewerkzaamheid, maar ook voor een veiliger gevoel voor de student. Het is geen gedwongen hulpverlening, de student is gewenst en dit zorgt voor een vlottere samenwerking.
Het werken vanuit de Presentietheorie: Het “er zijn” voor de gezinnen is voor ons het allerbelangrijkste. Dit houdt in dat wij bereikbaar zijn buiten de kantooruren en dat ouders ons kunnen roepen wanneer zij dit nodig achten. Het feit dat wij de vrijheid hebben binnen onze werking om flexibel te kunnen inspelen op de noden van de gezinnen zorgt ervoor dat er een vertrouwensrelatie groeit en dat het gemakkelijker wordt om zelfs de meest confronterende of pijnlijke zaken met de ouder bespreekbaar te stellen.
Werken zonder handelingsplan: Wij kunnen heel flexibel inspelen op de hulpvraag van de ouder op dat moment. Ook dit zorgt ervoor dat je vlot kan inspelen op de noden van de ouders en kinderen op dat moment, wat er ook opnieuw voor zorgt dat er gemakkelijker een vertrouwensrelatie kan groeien tussen ondersteuners en gezin
een VZW zijn: We kunnen vlot inspelen op de continue veranderende noden en complexiteit van de doelgroep.
Het gezin kunnen benaderen in zijn totaliteit. Wij zijn niet gebonden aan ondersteuning aan één of enkele levensdomeinen.

Uitdagingen

Steeds blijven zoeken naar financiële middelen en/of verankering
Weergeven aan anderen welke effecten preventieve studie en gezinsondersteuning teweegbrengt. Moeilijk meetbaar.