Partners in Parenting-Partnerschap in orthopedagogische pleegzorg vanuit residentieel verblijf
Doel
MFC Bethanië heeft als multifunctioneel centrum een lange traditie in de vormgeving en uitwerking van behandelingsvormen op maat van kwetsbare kinderen, jongeren én hun context.
P&P vertrekt vanuit de ontwikkelingsnoden van het specifieke kind dat aangemeld wordt. Vanuit het recht en de behoefte van elk kind op warmte, gedragenheid, zorg, positieve aandacht, onvoorwaardelijke liefde én aan contact, interacties en verbinding om te groeien, wordt elke vraag zorgvuldig verkend. P&P gelooft in de krachten en (groei)mogelijkheden van kinderen en tracht moeilijkheden te begrijpen in een context van veelzijdige factoren en intenties.. Het antwoord op de vraagstelling van een kind is zelden een ja of een nee, maar altijd een zoektocht naar afstemming op maat. Vastberaden en zorgvuldig, met kennis van zaken én de durf en daadkracht om nieuwe kansen te exploreren zonder kwetsbaarheden over het hoofd te zien, worden trajecten ingezet.
P&P zoekt samen met Pleegzorg gewone pleeggezinnen met een buitengewoon engagement voor kwetsbare kinderen. P&P kijkt uit naar personen/gezinnen met een groot hart, veel geduld en begrip die tijd en ruimte kunnen vrijmaken voor een kind en daarbij bereid te zijn om mee te stappen in een verhaal van partnerschap. P&P is dankbaar dat gezinnen zich kandidaat stellen en onderzoekt steeds respectvol en grondig, met het belang van het kind voorop, of er een eventuele match kan ontstaan. Ervan uitgaande dat ook elke volwassen persoon zorg nodig heeft en eigen behoeftes en noden in pleegzorgtrajecten meespelen, nemen we een accepterende, niet veroordelende en nieuwsgierige houding aan. P&P heeft vertrouwen in de kracht van systemen en tracht die krachten bewust in te zetten. De ontwikkeling van het kind blijft steeds de graadmeter om de afstemming in te schatten en bepaalt telkens opnieuw de focus in de begeleiding. P&P tracht de optimale groei van het kind te bevorderen in alle facetten via de versterking van de (pleeg)ouder-kind interacties. De gepaste en zorgzame omkadering van P&P-gezinnen en de ontvankelijkheid voor vragen en bezorgdheden wordt gezien als een evidentie gezien de grote verbintenis die deze gezinnen aangaan. P&P streeft geen perfectie na, maar een zoektocht in afstemming met vallen en opstaan (good enough parenting). Samen reflecteren vanuit een oplossingsgerichte houding vormt de basis van de werkrelatie en is erop gericht competenties te versterken en het gezin vertrouwen te geven in eigen handelen en kunnen.
Doelgroep
Partners in Parenting richt zich tot kinderen en jongeren tussen 3 en 21 jaar die vastlopen in hun psychosociale en relationele ontwikkeling in combinatie met een problematische opvoedingssituatie. Het gaat om kinderen die aangewezen zijn op een langdurig verblijf in een residentiële setting.
De ontwikkelingsruimte van kinderen kan daarmee in het gedrang komen en het gebrek aan perspectief genereert niet zelden extra symptoomgedrag. Hoe performant en kwaliteitsvol een leefgroep ook probeert te zijn, het kan een warme en stabiele thuis niet vervangen. Voor kinderen met een complexe gedragsproblematiek en emotionele problematiek is een reguliere pleegzorgplaatsing echter vaak niet (meer) vanzelfsprekend. Via Partners in Parenting (P&P) tracht MFC Bethanië alsnog een gezinsperspectief te creëren. De kinderen verblijven namelijk voltijds, deeltijds of ondersteunend bij specifiek geselecteerde, getrainde en begeleide pleegouders (P&P-ouders).
De trajecten bestaan uit kinderen en jongeren die in MFC Bethanië residentieel werden opgenomen. P&P kan ook ingeschakeld worden om moeilijk lopende pleegplaatsingen binnen reguliere pleegzorg te ondersteunen.
Werkwijze
Partners in Parenting is letterlijk te nemen: verschillende partners dragen de opvoeding en ontwikkeling van een kind en werken in een driehoek samen (afbeelding). Als het ouderschap moeizaam loopt en een terugkeer naar huis niet mogelijk is, wordt er uitgekeken naar P&P-gezinnen die op maat van het kind mee kunnen ondersteunen. De vraagstelling en de ontwikkelingsnood van het kind wordt steeds als centraal thema gehanteerd en is bepalend voor het partnerschap tussen ouders, P&P-ouders en MFC Bethanië. Kinderen kunnen variërend van 7/7, 5/7, 2/7, enkel tijdens vakanties of enkele uren in een P&P-gezin verblijven.
P&P streeft naar gedeeld ouderschap. De ondersteuning van de ouders van de P&P-kinderen is een wezenlijk onderdeel van de werking. Het respecteren én waarderen van de onverbrekelijke existentiële band tussen een ouder en zijn kind is immers één van de belangrijkste aandachtspunten in pleegzorgcontexten. De ouderlijke zorg en betrokkenheid moet ondersteund worden en ouders hebben hulp nodig bij het verwerken van de onmogelijkheid om hun eigen kind permanent zelf op te voeden. Dit alles in overeenstemming met de P&P-ouders zodat het kind een meervoudige loyaliteit kan opbouwen. De relatie tussen ouders en P&P-ouders is vaak kwetsbaar waardoor specifieke begeleiding vanuit een zorgvuldige en meerzijdig partijdige attitude wordt ingezet.
Opbouw van residentie naar P&P: 7 fases
Het volledige proces van de beslissing om een P&P-traject op te starten tot de realisatie ervan bestrijkt 7 fases en loopt parallel op drie lagen: de P&P-ouders, het kind, de ouders.
Sensibiliseren: ouders, kandidaat-pleegouders en medewerkers Bethanië en Pleegzorg gevoelig maken voor deze specifieke vorm van pleegzorg.
Aanmelding en beeldvorming: proces van beeldvorming, zowel op het niveau van kind en zijn ouders/ context, als op niveau van de kandidaat P&P-ouders.
Matching: stapsgewijs wordt het kandidaat P&P-gezin en het kind in kwestie samengebracht. We onderscheiden drie subfases: prematching, discrete matching en open matching
Fitting: fitting betekent dat de beslissing genomen wordt om het P&P-traject verder vorm te geven en impliceert letterlijk het proces van ‘inpassen’. Voor sommige kinderen betekent dit dat ze volledig in het P&P-gezin gaan wonen, voor anderen wordt er gestreefd naar een regelmaat in de bezoekregeling.
Training: zowel voor het P&P-kind, de P&P-ouders (en brussen) en de ouders wordt intensieve training opgezet, dit zowel individueel als in groep.
Begeleiding: afhankelijk van de posities, thema’s en het verloop van het traject, wordt de intensiteit van de training afgebouwd en wordt de begeleiding (frequentie en inhoud) afgestemd op de noden.
Verankeren en oriënteren: de overdracht naar reguliere pleegzorg wordt verkend.
Partners
De residentiele werking van MFC Bethanië engageert zich als expliciete partner in het pleegzorgverhaal van vele kinderen en jongeren. De kinderen en jongeren van MFC Bethanië vormen immers een doelgroep met een hoog risico op breakdown. Dat maakt dat het samen dragen van het pleegzorgtraject van cruciaal belang is. We kunnen spreken over gedeeld ouderschap tussen ouders, pleegouders en het P&P-team. In P&P biedt MFC Bethanië een zogenaamde “fallback”, de optie waarbij pleegouders, ouders, kinderen en P&P-begeleiders kunnen terugvallen op MFC Bethanië wanneer er een obstakel is in het pleegzorgtraject. De fallback kan op verschillende manieren worden ingezet, bijvoorbeeld als ondersteunende partner voor een weekendplaats, een plaats waar een jongere kan studeren tijdens de examens, een plaats om extra aanwezig te zijn tijdens vakantieperiodes, een therapeutisch aanbod waarop kan worden ingezet, enz.
Naast het interne multidisciplinaire team blijft partnerschap met externe therapeuten zowel inhoudelijk als organisatorisch noodzakelijk.
Een belangrijke partner is daarnaast Pleegzorg Limburg. Het P&P- team staat garant voor de klinische werking van de P&P-trajecten (expertise omtrent complexe gedragsproblematiek) en wordt hierin gefaciliteerd en ondersteund door Pleegzorg Limburg. Het einddoel is steeds om gezamenlijk trajecten te realiseren (P&P-ondersteuning waar nodig, Pleegzorg-ondersteuning waar mogelijk).
In de doelstelling om P&P-werkingen verder te verspreiden in heel Vlaanderen zijn er , in elke Vlaamse provincie pilootvoorzieningen gestart, met financiering vanuit agentschap Opgroeien telkens in partnerschap met hun provinciale pleegzorgdienst: vzw Amon, vzw Jongerenzorg, Olo-Rotonde vzw, OBC Espero-Ter Wende, vzw Huize Levensruimte en Minor Ndako. MFC Bethanië staat in voor de intervisie en supervisie van dit traject.
Wat maakt je praktijk tot een succes?
De doelgroep waar P&P voor aanbevolen wordt, vormt een risicogroep voor reguliere pleegzorg omwille van de combinatie van een geschiedenis van meerdere plaatsingen, verstoorde hechtingspatronen, trauma’s, kwetsbare gezinssituaties en (vaak) een langdurig verblijf in een residentiële setting. Deze elementen vormen, samen met een discontinu hulpverleningstraject, voorspelde onveiligheid van de pleegzorgsituatie omwille van breakdownfactoren, gedrags- of emotionele problemen of te grote zorgnoden, contra-indicaties voor reguliere pleegzorg. De combinatie van deze elementen maakt dat deze doelgroep een hogere kans heeft op breakdown in pleegzorgtrajecten. Het creëren van stabiele en continue zorgtrajecten voor deze kinderen, jongeren en hun (pleegzorg)contexten is noodzakelijk om te blijven ontwikkelen en vraagt voldoende aandacht en voorzichtigheid in het omgaan met elementen die een breakdown kunnen veroorzaken. Vanuit het perspectief van het kind/jongere en diens (pleegzorg)context betekent dit een vorm van pleegzorg waarbij:
- er orthopedagogische en therapeutische pleegzorg geboden wordt, gedragen vanuit een multidisciplinair team en gelinkt aan een residentiële voorziening;
- de vraagstelling en de ontwikkelingsnood van het kind steeds centraal staat;
- er gespecialiseerde zorg en behandeling op niveau van kind, ouder(s) en pleeggezin wordt geboden;
- ouders als expliciete partners in de begeleiding betrokken en ondersteund worden;
- er intensieve begeleiding is van het volledige P&P-gezin, gericht op sensitief en responsief pleegouderschap.
Welke uitdagingen liggen er voor?
Het is een grote uitdaging om P&P- gezinnen te blijven vinden. In samenwerking met Pleegzorg blijven we op zoek gaan naar manieren om mensen te sensibiliseren en zich te engageren. Daarnaast wensen we nog meer ons te richten naar bestaand netwerk van kinderen en jongeren en deze via P&P- werking te ondersteunen in hun engagement naar kinderen en jongeren.
De zevende fase, verankering en oriëntering, staat in sommige trajecten onder druk. De turnover naar Pleegzorg blijkt voor sommige trajecten moeizaam owv lange termijn hoog intensieve en multidisciplinaire begeleidingsnoden. Ook hier is het soms ‘de moed om te beslissen’ en de sprong doordacht en in partnerschap toch te wagen.
De mogelijkheid tot fallback in de residentie is inhoudelijk zeer waardevol, in de realiteit echter niet evident. Enerzijds heeft dit een praktische kant (waar is effectief een bed vrij), anderzijds is het ook een uitdaging om kinderen en jongeren waar men vanuit residentie niet op betrokken is. Het is een uitdaging om de residentiele werking te blijven sensibiliseren om hier mee hun schouders onder te blijven zetten.
Ten slotte is de toekomst van P&P in Vlaanderen nog een grote uitdaging. Wat zal er gebeuren na de pilootfase? Welke voorzieningen kunnen al dan niet ook P&P aanbieden? Hoe verhoudt P&P zich naar gezinshuizen? Vele vragen waar we gaandeweg het antwoord op zullen zoeken.
Auteur
MFC BethaniëJaar van publicatie
2023
