Praktijk

Bruggen na(ar) 18: samen de kloof dichten tussen jeugdhulp en volwassenenhulp.

In nogal wat steden zijn kwetsbare jongeren in transitieleeftijd goed voor 1 op 5 van de populatie leefloontrekkers en zijn 20% van de daklozenpopulatie. Voor een groot deel van deze jongeren gaat het om een dubbele transitie: transitie naar de volwassenheid én transitie in zorg van jeugdhulp naar volwassenenzorg. Als ze al de weg vinden, aansluiting vinden of ook verder geholpen willen worden. Ook bij de 11 CAW's in Vlaanderen merken we al héél lang dat jongeren in transitieleeftijd moeilijk de weg naar volwassenenhulpverlening vinden. Ze duiken er vaak pas jaren later op in thuislozenzorg of schuldhulpverlening, als problemen geëscaleerd zijn. Met programma's zoals Bruggen na(ar) 18, Mind the Gap, Loopplanken, enz. zetten we in op deze vaststelling, en hebben CAW's samen met heel wat netwerkpartners een preventief en ondersteunend traject uitgewerkt.

Doel

Met Bruggen Na(ar) 18 willen we jongeren in transitieleeftijd tijdig laten kennis maken met het aanbod van het CAW en het OCMW. Op die manier willen we voorkomen dat jongeren in kwetsbare situaties (vaak met weinig of geen sociaal netwerk) bij het verlaten van jeugdhulp, geestelijke gezondheidszorg of (bijzonder) onderwijs zonder ondersteuning hun volwassen leven starten en door onwetendheid, foute keuzes snel in ernstige problemen komen.

We willen jongeren met een verhoogd risico op maatschappelijke uitsluiting (dakloosheid, verslavings- en schuldenproblematiek) tijdig leren kennen (in functie van relatieopbouw) en hen ondersteunen (informeren en wegwijs maken) in de brug naar meerderjarigheid. Dit doen we in intersectorale samenwerking via bovenlokale netwerken.

Doelgroep

We richten ons tot jongeren in transitieleeftijd die zich in een kwetsbare situatie bevinden en daardoor een verhoogd risico vertonen op maatschappelijke uitsluiting met dak- en thuisloosheid, ernstige schuldenproblematiek, verslavingsproblematiek tot gevolg.

Concreet focussen we op jongeren in deeltijds onderwijs of MFC's en/of jeugdzorg in een leeftijdscategorie tussen 15 en 25 jaar.

Werkwijze

Bruggen Na(ar) 18 (BN18) is een preventief ondersteuningstraject dat bestaat uit 5 verschillende fasen:

fase 1 De voorbereiding: Leerkrachten en leerlingenbegeleiders, opvoeders en individuele begeleiders laten kennis maken met het BN18 traject
fase 2 De kennismaking: Interactieve voorstelling van het Jongerenaanbod van het CAW (JAC) in groep op school of in de voorziening aan jongeren die in het jaar van de voorstelling 16 worden.
fase 3 De verdieping: Ter plekke in het JAC of in het OverKop-huis krijgt de groep jongeren een meer uitgediepte JAC-voorstelling in het jaar dat ze 17 worden. Wat komt er allemaal kijken bij de overgang naar volwassenheid? Welke diensten bestaan er? Hoe kan het JAC je daar later in wegwijs maken?
fase 4 De Brug: Rond de leeftijd van 17 kunnen begeleiders/leerkrachten individueel met een jongere naar het JAC komen voor een kennismaking. Hierbij wordt een geïndividuealiseerd beeld opgemaakt van wie de jonfgere is en wat hij/zij aan krachten en hulpbronnen heeft en wordt de overgang naar diens meerderjarigheid geconcretiseerd.
fase 5 Instapfase: Jongeren die 18 geworden zijn stromen geleidelijk uit bij de jeugdzorg en het onderwijs en kunnen naadloos terecht bij het JAC, waarmee ze reeds een vertrouwensrelatie hebben uitgebouwd. Ze komen alleen op gesprek in het JAC.

Methodisch is elke stap grondig onderbouwd, uitvoerig getest en sinds de coranaperiode ook aangepast aan online contacten.

Partners

De diverse lokale intiatieven zijn onstaan in de schoot van netwerken binnen Integrale Jeugdhulp. Steevast maken partners uit (bijzonder) onderwijs, (residentiële) jeugdhulp, (residentiële) geestelijke gezondheidszorg en bij uitbereiding alle hulpverleners en netwerk van de jongere in transitieleeftijd deel uit van dergelijke samenwerkingsverbanden.

Wat maakt je praktijk tot een succes?

In deze samenwerkingsverbanden zijn alle partners zich bewust van de risico's op latere leeftijd die deze maatschappelijk kwetsbare jongeren lopen als de jeugdhulp abrupt stopt en er geen continuïteit van zorg wordt opgezet. Intersectorale samenwerking die tijdig start geeft de kans aan alle betrokken partijen om te werken aan vertrouwen, om taken te verdelen en om abrupte onderbrekingen in trajecten te voorkomen. Jongeren worden in dit transitietraject au serieux genomen en krijgen geleidelijk zelf de regie in dit traject. Dit traject is krachtgericht en benadert jongeren vanuit hun sterktes en focust op bestaande hulpbronnen.

Welke uitdagingen liggen er voor?

Interdisciplinaire samenwerking vraagt tijd om af te stemmen en kennis te maken. We kunnen ook maar werken coalitions of the willing. We zijn in het bereik van jongeren afhankelijk van de voorzieningen die gemotiveerd zijn om hierop te investeren.

De groepen binnen onderwijs en jeugdzorg blijven meestal niet stabiel gedurende het volledige traject BN18. Het is dan ook bijna onmogelijk dat jongeren het volledig traject doorlopen. Het zou ook sterk zijn mochten OCMW's aan deze programma's meewerken.