Artikel

Bestaat er universeel geldig opvoedingsadvies? Een genuanceerd antwoord op basis van de Zelf-Determinatie Theorie

Wat is het?

Artikel van Bart Soenens & Maarten Vansteenkiste in Pedagogiek.

De auteurs vatten hun artikel als volgt samen:

"Debatten over opvoeding handelen vaak over de vraag of er zoiets bestaat als universeel geldig opvoedingsadvies. Vanuit een relativistisch standpunt wordt de mogelijkheid van universele wetmatigheden in opvoeding in twijfel getrokken. Bovendien zou opvoedingsadvies vaak een normatief karakter hebben en ouders moeilijk haalbare idealen opdringen. In deze bijdrage nemen we, op basis van de Zelf-Determinatie Theorie (ZDT), een genuanceerde positie in binnen dit debat. Volgens deze theorie is het universeel bevorderlijk voor de ontwikkeling van kinderen om via opvoeding de noden aan autonomie, competentie, en verbondenheid van kinderen te ondersteunen. De theorie erkent echter dat er gradaties zijn in de effecten van noodondersteunend opvoeden, waarbij deze effecten deels (maar niet eindeloos) afhankelijk zijn van individuele en contextuele factoren. Opvoeden is ook een zaak van maatwerk, waarbij verschillende noodondersteunende ingrediënten afgestemd dienen te worden op kenmerken van het kind en de situatie. Er is dus ruimte voor diversiteit binnen de universaliteit. Opvoedingsadvies blijft binnen dit perspectief zinvol. Opdat ouders hiervoor zouden openstaan is het belangrijk dat het advies met de nodige empathie en ruimte voor keuzevrijheid wordt gecommuniceerd. Bovendien is het belangrijk om ook de noden van ouders zelf te ondersteunen op individueel en contextueel vlak opdat zij hun ouderrol met voldoening en een gevoel van zinvolheid kunnen vervullen."