Omdat we problemen in onze systemen wijten aan de kinderen en jongeren zelf en niet aan het systeem, schuiven we deze ‘wicked’ kinderen en jongeren door naar andere instellingen en scholen. Vaak leidt dat tot een toename van destructief gedrag en is steeds specifiekere zorg nodig. In sommige casussen raken hele teams overspannen van die ene jongere.
Er moet onderzoek gebeuren naar de hiaten in de systemen, maar er moet evenzeer aandacht zijn voor de kwetsbaarheid van de hulpverleners die daarin werken. Professionele machteloosheid en niet durven of kunnen erkennen dat je het soms niet weet, leidt bij professionals soms (onbedoeld) tot harteloosheid. De hoge werkdruk en verwachtingen bemoeilijken het omgaan met complexe vragen.
Toch is het belangrijk om stil te staan en te durven luisteren naar kinderen en ouders.
Berichtje van een meisje met vastgelopen hulpverleningsgeschiedenis aan haar vriendin:
“ ET Home Phone? Wie luistert er zonder te oordelen? Maar ik wil ook zo graag met iemand praten, zodat ik de laatste tijd nog kan doorbrengen. Ik weet bij mezelf dat het praten maar voor even helpt. Maar met deze mensen hier valt weinig te praten. Ik wil gwn mijn gevoel kwijt, waar ik mee zit en wat ik echt zo graag wil. Ik weet , ze weten dat ik dood wil. Maar dan nog. Ik voel me echt in de steek gelaten. Ik wil zo graag gwn praten. Gwn iemand die al veel van me weet, die me begrijpt en die niks afkapt en geen tegenargumenten geeft.”
De presentietheorie van Andries Baert (andriesbaart.nl/presentie) geeft aan waarom luisteren zonder oordelen zo belangrijk is voor de werkalliantie tussen hulpverlener en jongere. Door te luisteren zonder oordeel en open te staan voor de manier waarop de ander de wereld ziet en beleeft, ontstaat er ruimte om aan te sluiten bij en af te stemmen op die persoon. Dat vraagt wel wat van de hulpverlener:
- Durven loslaten van zekerheden zoals vaste werkwijzen en patronen
- Ruimte maken om naast die ander te gaan staan
- Aansluiten bij de basisbehoeften van de jongere
- Aangaan van de relatie
- Open durven staan voor de ander en het ‘niet weten’
- Simpelweg erkennen dat het moeilijk is om te troosten omdat niet alle dingen in het leven maakbaar of oplosbaar zijn
“ Wanneer onze methoden, richtlijnen, programma’s en protocollen falen, rest ons bescheidenheid, maar vooral ook menselijkheid.”
Dit vraagt een radicaal andere houding: de hulpverlener stapt naar de jongere en niet andersom. Dit sluit aan bij de dimensie ‘ondersteuning’ van een positief leefklimaat.
Bron: Luisteren zonder te oordelen; Peer van der Helm en Geke Klapwijk; PIP – Pedagogiek in de praktijk; oktober 2020.
Bron: Luisteren zonder oordelen - pedagogiek van het kind - oktober 2020
