Een kind krijgen is één van de grootste gebeurtenissen in het leven. Een spannende periode van uitkijken naar de geboorte, van voorbereiden op een nieuwe manier van leven. Het onbekende kan ook zorgen voor onzekerheid, stress en spanning. De komst van een baby maakt dat ouders zich op allerlei manieren moeten aanpassen aan hun nieuwe rol.
Niet elk gezin of aanstaande ouder vindt de weg naar de prenatale zorg en ondersteuning. Kwetsbare zwangere vrouwen volgen vaak een minder adequaat zorgtraject. Naast de medische opvolging van de zwangerschap, dient ook de psychosociale ondersteuning aan aanstaande ouders verder uitgebouwd te worden met aandacht voor het groeiend ouderschap.
Ouderschap kan gezien worden als een levenslang proces dat verandert en ontwikkelt. Deze aanpassingen starten al tijdens de zwangerschap. Beleving en verwachtingen tijdens de zwangerschap beïnvloeden de ouderrol en leggen de basis voor de relatie met het kind.
Ouderschap wordt ingedeeld in verschillende fasen en opdrachten, en start reeds tijdens de zwangerschap. Voor de pre- en perinatale periode staan we even stil bij de voorstellingsfase en de voedingsfase.
- De voorstellingsfase is de fase van zwangerschap tot de geboorte van het kind. In deze fase staan ouders voor de taak om zich een voorstelling te maken van hun toekomstig ouderschap en zich hierop voor te bereiden. De verwachtingen die ouders hebben worden beïnvloed door hun eigen ervaringen, hun (in)directe omgeving en hun omstandigheden. Een belangrijk thema in deze fase is het accepteren van de zwangerschap en het voorbereiden op de geboorte.
- De voedingsfase start van de geboorte en duurt tot het kind ongeveer 1 tot 1.5 jaar oud is. Ouders staan voor de taak om het beeld dat ze van het kind hadden voor de geboorte af te stemmen op het kind dat geboren is. Belangrijk is dat ze hun ouderrol gaan accepteren en dat ze zichzelf leren kennen als ouder. Ze staan voor de taak om een balans te vinden tussen de eigen identiteit en zichzelf als ouder en als partner.
Galinsky meent dat het voor ouders belangrijk is om kennis te hebben over deze fasen en opdrachten. Ouders die zich niet bewust zijn van deze fasen kunnen zich gefrustreerd, stressvol en gedeprimeerd voelen. Indien dit bewustzijn er wel is, vergroot dit hun welzijn.
Deze indeling focust op de verwachtingen als ouder over zijn opvoedingstaak. Het krijgen van een kind heeft ook invloed op gebied van werk, partnerrelatie, financiële situatie, taakverdeling... Allemaal factoren die dus het welzijn vormen.
In het onderzoek van J. Maas (2013) wordt gesteld dat al tijdens de zwangerschap kan voorspeld worden hoe de moeder na de geboorte met het kind zal omgaan. Tijdens de vroege moeder-foetus relatie hebben verschillende ouder-, omgevings- en kind-kenmerken een bepaalde invloed op het opvoedingsproces. Zwangere vrouwen met een minder sterke band met hun ongeboren kind hebben er baat bij om door een vroeg preventief aanbod de kwaliteit van de relatie te verbeteren.
Tijdens de zwangerschap zijn er verschillen in de mate waarin moeders vertrouwen hebben in hun eigen ouderrol. Dit vertrouwen heeft impact op de mate waarin zij problemen ervaren bij hun kind na de geboorte. Het perspectief van de ouders is hierin bepalend. (Verhaege, 2013)
De transitie naar ouderschap heeft ook invloed op hun persoonlijk welbevinden en de partnerrelatie. De komst van een kind leidt ook tot een verandering in de partnerrelatie. Naast partner word je ook ouder. Na de geboorte van een kind, neemt de tevredenheid en de kwaliteit van de partnerrelatie (tijdelijk) af. Onzekerheid over het ouderschap, de combinatie van arbeid en gezin, en de behoeften van een kind, verminderen de tijd en de mogelijkheden binnen een relatie. Ook worden problemen binnen een relatie die er al waren voordat er kinderen kwamen, vaak versterkt eens het kind wordt geboren. Het is belangrijk dat jonge ouders zich ervan bewust zijn dat hun relatie in een kwetsbare periode verkeert. Aandacht hebben voor de partnerrelatie en het ouderschap heeft invloed op de relatie en hun ouderwelzijn.
Bronnen
- Carolien Gravesteijn. (2015) Ouderschap in ontwikkeling. De kracht van alledaags ouderschap. Uitgeverij SWP Amsterdam
- Verhage M. (2013) Van verwachten tot ervaren. De rol van parenting self-efficacy in de transitie naar het ouderschap.
- Maas J. (2013) Mother and fetus. The start of a relationship.
