Housing First en HF4Y

Maak kennis met twee inspirerende praktijken in het omgaan met dak- en thuislozen. Housing First is een innovatieve manier om te streven naar sociale integratie van de meest kwetsbaarste daklozen. HF4Y is afgeleid van de Housing First-aanpak en richt zich op jongeren die dakloos zijn of dreigen te worden.

Housing First

Housing First is een innovatieve en succesvolle aanpak van dakloosheid. Het model breekt met de idee dat mensen ‘getraind’ moeten worden om zelfstandig te wonen. Het kiest resoluut om personen zo snel mogelijk te huisvesten, ook bij een chronische en/of complexe problematiek.

De focus ligt op directe, langdurige huisvesting van daklozen zonder voorwaarden vooraf, zoals het volgen van behandelingen voor verslaving of geestelijke gezondheidszorg. Daklozen krijgen eerst een veilige en stabiele plek om te wonen, en nadien wordt hulp en ondersteuning geboden om de problemen aan te pakken die hebben bijgedragen aan hun dakloosheid.

De 8 kernprincipes van Housing First

Huisvesting is een basis mensenrecht. De bewoner heeft een gewoon huurcontract op de private of sociale woningmarkt zonder eerst aan bepaalde criteria te moeten voldoen. De huisvesting is niet afhankelijk van het naleven van behandelingen of het aanpakken van andere problemen.
Respect, warmte en medeleven voor alle bewoners. Een respectvolle omgang tussen hulpverleners en bewoners vormt de basis.
Werken met de bewoner zolang het nodig is. Er is op voorhand geen termijn bepaald voor de hulp. Het huurcontract is voor onbepaalde duur, de begeleiding ook. De begeleiding moet daarom niet tijdens het ganse traject door één en dezelfde organisatie gebeuren.
Verspreide huisvesting in alleenstaande appartementen is het uitgangspunt. Maar ook gegroepeerde huisvesting (co-housing, community houses …) kan als de bewoner daar zelf voor kiest.
Splitsing van huisvesting en hulpverlening. De rollen van huisvester en begeleider zijn duidelijk gescheiden. De huurder kan in de woning blijven ook als hij niet langer begeleiding wenst of deze weigert.
Keuzevrijheid en zelfdeterminatie. De bewoner heeft keuzevrijheid op zoveel mogelijk domeinen. De begeleidingsdoelen worden in overleg met de bewoner gekozen. De hulpverlener ondersteunt de bewoner hierbij, op weg naar een maximale zelfstandigheid.
Herstelgericht. Het welzijn van de bewoner staat voorop, met de zorg voor een aantal basisvoorwaarden, zoals actieve rechtendetectie, toeleiding naar gezondheidszorg, ondersteuning bij de uitbouw van een sociaal netwerk, tewerkstelling, dagbesteding …
Harm reduction. De keuzevrijheid geldt ook voor het gebruik van drugs en alcohol. De nadruk ligt niet op repressie of het verplichten tot behandeling. Centraal staat het beperken van de schade van het gebruik, zowel voor de gebruiker en zijn omgeving, als voor de samenleving.

Huisvesting is de basis voor herstel en biedt een stabiele basis van waaruit daklozen kunnen werken aan het verbeteren van andere aspecten in hun leven. Onderzoeken tonen aan dat die aanpak niet alleen kosteneffectief is, maar ook leidt tot meer stabiliteit op vlak van huisvesting en een betere gezondheid en levenskwaliteit van mensen die dakloos waren.

Meer weten?

HF4Y

Housing First for Youth (HF4Y) is afgeleid van de Housing First-aanpak en richt zich op jongeren (13 - 24 jaar) die dakloos zijn of dreigen te worden. Het komt tegemoet aan de behoeften van jongeren en jongvolwassenen en houdt rekening met hun ontwikkeling.

Zo zorgt de aanpak voor:

een snelle toegang tot veilige, betaalbare en passende huisvesting zonder voorwaarden vooraf
noodzakelijke en op hun leeftijd afgestemde ondersteuning rond gezondheid, welzijn, levensvaardigheden, onderwijs, werk en sociale inclusie.

Dat moet jongeren door hun adolescentie helpen en zorgen voor een gezonde overgang naar volwassenheid, terwijl ze een veilige en stabiele plek hebben om zich thuis te voelen.

De kernprincipes van HF4Y

onmiddellijke toegang tot huisvesting zonder voorwaarden vooraf
individuele en cliëntgestuurde ondersteuning, afgestemd op hun leeftijd
keuzevrijheid en zelfbeschikking voor jongeren
oriëntatie op positieve jeugdontwikkeling
aandacht voor sociale en maatschappelijke integratie.

Waarom een aparte Housing First benadering voor jongvolwassenen?

Het HF4Y-model is ontwikkeld in Europa en Canada als antwoord op de specifieke behoeften van jongeren die dakloos zijn of dreigen te worden. Typische daklozen- en Housing First-diensten, voor huurders vanaf 18 jaar, zijn veelal niet uitgerust voor jongeren.

Aandacht voor leeftijd is belangrijk, met het oog op de psychologische, sociale, fysieke en emotionele ontwikkeling. Er is een groot verschil tussen jongeren van 13, 16, 20 of 25 jaar. Trauma's in elke ontwikkelingsfase kunnen leiden tot ontwikkelingsachterstanden.

HF4Y bouwt voort op de kernprincipes van Housing First, volgens de specifieke behoeften van adolescenten en jongvolwassenen. Ervaringen uit Canada (A Way Home Canada) en Europa (Rock Trust Schotland en Focus Ierland) tonen betere resultaten aan: minder uitval, langere huisvesting en/of blijvende betrokkenheid bij ondersteunende diensten.

Waarom werkt HF4Y?

De ondersteuningsnetwerken zijn anders: HF4Y-teams werken samen met andere partners dan Housing First-teams. Jongeren in HF4Y hebben vaak te maken met jeugdhulp of kinderbescherming. Partners kunnen scholen zijn, werkgevers of opleidingsinstanties, maar ook diensten op het gebied van gezondheid, geestelijke gezondheid, verslaving en andere diensten.
De familie kan een belangrijke rol spelen: HF4Y-teams kunnen worden benaderd door de families van jongeren in HF4Y of de jongeren kunnen zelf ouders zijn van jonge kinderen. HF4Y biedt jongeren ondersteuning met deze relaties.
De huisvestingsmogelijkheden zijn verschillend: Bij Housing First is het doel om permanente huisvesting te vinden voor huurders. Bij HF4Y wordt erkend dat jongeren doorheen de tijd van het ene huis naar het andere verhuizen. Zo blijft de HF4Y-ondersteuning bij hen, ook als ze van woning veranderen.
HF4Y kan de sleutel zijn tot het voorkomen van dakloosheid: Housing First programma's zijn ontworpen voor mensen die al langere tijd dakloos of chronisch dakloos zijn. In HF4Y ligt de nadruk op snelle respons en preventie om:
- te voorkomen dat jongeren voor het eerst dakloos worden of opnieuw dakloos worden
- jongeren te ondersteunen die al dakloos zijn om de duur zo kort mogelijk te houden.
HF4Y is een op relaties gebaseerd model: HF4Y-medewerkers helpen jongeren bij positieve veranderingen in hun leven. Het Rock Trust proefproject in Schotland (2020) toonde aan dat:
- jongeren de aanklamping waarderen,
- de relatie tussen jongeren en medewerkers niet gebonden is aan tijd of woonplaats,
- jongeren de medewerker vertrouwen en het gevoel hebben dat deze aan hun kant staat. De medewerkers worden gezien als flexibel en zorgzaam. Dat maakt jongeren meer ontvankelijk om zelf positieve veranderingen door te voeren.
Op jongeren gerichte ondersteuning: De meeste jongeren hebben nog geen enkele ervaring met het runnen van een eigen huis, het vinden van een woning of een baan, gezondheidszorg of het sociale systeem. Dat maakt hen erg kwetsbaar.
Juridisch: Jongeren hebben andere wettelijke rechten, vooral jongeren onder de 18 die in veel landen wettelijk als minderjarig worden beschouwd.
Ontwikkeling: Jongeren boeken een andere vooruitgang met HF4Y dan volwassenen in Housing First en vaak in een sneller tempo. Volwassenen in chronische dakloosheid en/of met complexe behoeften kunnen afhankelijk zijn van langdurige ondersteuning. Jongeren vinden veelal weer aansluiting met onderwijs en/of (parttime) werk.

In tegenstelling tot Housing First wacht HF4Y niet tot jongeren een lange geschiedenis van dakloosheid hebben om toegang te krijgen. HF4Y gaat niet alleen over het huisvesten van een jongere en de overgang uit dakloosheid, maar biedt hen ook de vaardigheden om over te stappen naar zelfstandig wonen met alle middelen die nodig zijn om te voorkomen dat ze opnieuw dakloos worden.