Alcohol heeft niet altijd en bij iedereen exact hetzelfde effect. Je persoonlijkheid, lichaamsbouw en de omstandigheden waarin je alcohol drinkt, bepalen mee de effecten.
Effecten
Over het algemeen worden vrouwen sneller dronken dan mannen. Op de korte termijn veroorzaakt alcohol de volgende effecten:
- Alcohol heeft een verdovend effect op de hersenen. Het verdooft in eerste instantie de delen van de hersenen die ons gedrag en onze emoties controleren. Zo komt het dat je je door een kleine hoeveelheid alcohol toch gestimuleerd of ontremd kan voelen.
- Als je meer drinkt, vermindert je reactievermogen. Je hoort en ziet minder scherp, maar je zelfvertrouwen neemt misleidend toe waardoor je soms meer risico’s gaat nemen (bv. in het verkeer of in seksueel gedrag).
- Nog meer alcohol bemoeilijkt de controle over je bewegingen en vermindert je coördinatievermogen. Lopen wordt wankelen, praten wordt lallen.
- Indien je blijft doordrinken, worden ook de diepere structuren van de hersenen verdoofd. Daar ligt het stuurcentrum van de automatische spierbewegingen (bijvoorbeeld hart en longen). Verdoving van dit stuurcentrum kan leiden tot coma en eventueel tot hart- en ademhalingsstilstand of kan zelfs de dood tot gevolg hebben.
Kwetsbaarheden
Naast bovenstaande risicofactoren die voor iedereen gelden, hebben jongeren omwille van hun leeftijd een aantal specifieke kwetsbaarheden. Uit de literatuur blijkt:
- Kinderen en jongeren zijn kwetsbaarder voor de effecten van alcohol dan volwassenen. Ze zijn fysiek kleiner en ze hebben geen ervaring met alcohol en de effecten ervan.
- De adolescentie is een kritieke periode waarin bepaalde hersengebieden (onder meer de prefrontale cortex die instaat voor het plannen en organiseren) nog volop in ontwikkeling zijn. Alcohol heeft hierop een verstorende werking en dit kan leiden tot structurele veranderingen die blijvende functionele stoornissen tot gevolg hebben. Meisjes lijken gevoeliger voor de schadelijke effecten op de hersenen.
- Langdurig, excessief gebruik van alcohol kan bij adolescenten leiden tot verminderde prestaties op leren en geheugen.
- Tijdens de adolescentie moet een aantal ontwikkelingstaken worden vervuld, zoals het leren omgaan met succes en mislukkingen, het construeren van een eigen identiteit, … Overmatig middelengebruik kan dit proces verstoren en leiden tot een (tijdelijke) ontwikkelingsstilstand.
- De adolescentie is een periode waarin jongeren instabiel zijn en het experiment opzoeken in hun zoektocht naar een eigen identiteit. Ook gebruik van alcohol en andere drugs kan hierbij horen, wat jongeren soms in risicovolle situaties brengt. Adolescenten beschikken vaak nog onvoldoende over de nodige sociale vaardigheden om (onder invloed) probleemsituaties ten gevolge van (overmatig) gebruik op te lossen.
Naast bovenstaande kwetsbaarheden die voor alle jongeren gelden, zijn er een aantal specifieke groepen jongeren die extra ontvankelijk zijn voor problematisch middelengebruik:
- Kinderen van ouders met een alcoholprobleem
- Kinderen van ouders met psychische problemen
- Jongeren met psychische problemen
